P-ol dromorre uće le Plajenqi Śureanu, kothe kaj o ćeri azbal ol ućimata le plajenqe, si jekh drom tematiko jekhtuno: o Dromorro le Stïnenqo. Kadava drom si k-o ućipen maj baro desar 2.000 metrǎ haj nakhes pe lesθe maśkar e Transalpina, o maj ućo drom plajesqo andar e Romïnia, si jekh akharipen karing o arakhipen le aćarenqo pa ol xaben haj e tradicia le thanesqi.
Trujardo thanenθar kaj mukhen tut biphurdimasqo, o Dromorro le Stïnenqo si jekh drom kaj si les 25 km, haj nakhel andar jekh than barvalo, pherdo istoria. O drom p-e savesθe si jekh punkto źïlto haj sikavimata kaśtukane, haj del jekh eksperienca but laćhi le dromesqi haj le dikhimasqi le thanenqe. Ame phenas tuqe te xulaves o drom ande duje gesenθe, haj te aćhes jekhaθe andar ol kabane vaj ol kherorre kathar.
Ol Plaja Śureanu, rig andar ol Karpacǎ Meridionalo, si jekh paradiso vaś o beśipen le bakrǎnça. Kathe, e tradicia le phirimasqi le bakrǎnça phenel pa e kultura le thanesqi. Ol bakrǎrǎ uśten penqe turmença p-ol plajna alpino, jekh aćar but purano savo astarel ande fiesavo anglomilaj haj agordel pes angloivend.
O Dromorro le Stïnenqo ingerela tut pande kadaja tradicia le beśimasqi le bakrǎnça, śove stïnenθe tradicionalo. Fiesavi stïna dela tut o śajutnipen te les rig le trupoça haj le gieça k-ol bukǎ kaj keren pen ande fiesavo ges: o duślipen le bakrǎnqo, o keripen le kiralesqo vaj le kaśosqo. Ol bukǎ naturalo haj ol xamata si, ćaćes, ol mandina kadale eksperiencaqe: bukǎ kerde andar thud gurumnǎqo haj bakrǎqo, balmośo, „boldino”, tokanica guruvorreqi vaj bakrani, savorre xamata kerde but laćhe kaθar ol manuśa kaj beśen kathe. Maj but, kathe xasa vi bukǎ spećifiko le thanesqe, sar si o Kaśo „Kami" kaθar o Loman, o kiral burdufosqo brânza vaj o slojo and-o ulejo vaj and-o soso, but laćhe bukǎ andar o gav Märtinie.
Jekh xaben tradicionalo but laćho si o „Boldino", jekh xamipen maśkar e smïntïna, o kaśo, manro haj lon. Kaś te keres o „boldino” trebula tut smïntïna gugli haj kiral, ama na prospeto, ta dospime vaj inkerdo te astardǒl, vaj „kaśkavalo kaθar o Loman”, jekh buki tradicionalo ćaćǎrdi. O manro si maj miśto te avel purano jekhe gesesθar. Se pune smântâna la fiert, cu puțină sare. Thol pes e smïntïna te kiravdǒl jekh cïra loneça. Pala so astarel te kiravdǒl, ćhel pes o manro ćhindo kotororre. Mukhel pes te kiravdǒn khethanes, kaj e smïntïna te ʒal and-o manro. Lel pes de p-e jag haj ćhel pes o kiral vaj o kaśkavalo ćhindo ande tikne kotororre. Xamil pes haj kerdǒl. „O boldipen” xal pes kana si tato, haj o maj laćho xabe kerdo k-o ćauni, k-e stïna, kana si o „milaj” le bakrǎnqo k-o plaj.
Paśa o xabe, o drom akharel tut te dikhes vi naturalo haj istoriko thana, sar si e len glaćiaro Śureanu, e kaskada Śureanu, o Vïrfo Śureanu vaj e diz daćiko kaθar e Käpïlna, rig andar o barvalipen la lumǎqo UNESCO. Haj anda kodola savenqe ćajlǒl len o golfo, o tereno le golfosqo „Paul Tomica” kaθar o Pianu del tut jekh eksperienca sportivo ande jekh kadro naturalo but śukar.
Kana lośares tut kaθar o śukaripen haj ol aćara le Plajenqe Śureanu, na bister te ʒas vi varesave stïnenθe haj de duma le manuśença savenqe si ol stïne. Kadaja eksperienca xamasqi haj kulturalo si jekh savi na bistresa la sigo, si jekh rodinipen and-o ilo le aćarenqo romïnicko, ande jekh than sar and-ol sune.
Ol xamata kaj si xramosarde sar tradicionalo ande kadava than si:
- Kaśo „Kami” kaθar o Loman, gav Loman, e komuna Säsćiori
- Balmośo, e komuna Śugag, e komuna Säsćiori, e komuna Pianu
- Kiral burdufosqo, e komuna Śugag, e komuna Säsćiori, e komuna Pianu
- Boldino, e komuna Śugag, e komuna Säsćiori, e komuna Pianu
- Slojo, e komuna Śugag, e komuna Säsćiori, e komuna Pianu
- Pästrävo and-o ulejo kaθar o Mitikä, gav Märtinie, e komuna Śugag
- Pästrävo and-o sos kaθar o Mitikä, gav Märtinie, e komuna Śugag
Maj but andar ol bukǎ haj andar ol xamata daśtin te avel arakhle haj kinde k-ol evenimentoja xamasqe kathar:
- Śugag, Pjaca agroalimentaro fiesave kurkesqi
- Śugag, O beśipen k-ol vasoja, ande fiesavo berś
- Śugag, Phurde, bre and-e duruvli, ande fiesavo berś
- Säsćiori, Diz ande fiesavo kurko
- Säsćiori, E Diz la purumaqi, ande fiesavo berś
- O mukhipen tele le bakrǎnça k-o Loman
- Pianu, diz ande fiesavo ćhon
Kadale okaziença daśtin te arakhen vi butǎrnen save bikinen penqe bukǎ.
Recenzie