Gustoja kaθar o Bihor

Ol gustoja bihoreano den vast orso phirutnes te dikhel sar si o gi le manuśenqo kaθar e telutni rig le Apusenenqi, o xamipen le kulturenqo haj ol verver thana. 

Kon aresel and-o Them le Bejuśosqo, e depresiunea kaj si maśkar ol Plaja Kodro Moma haj ol Plaja o Veś le Krajosqo, than le peśterenqo haj le xarrěnqo, trebul te ʒal p-o drom le xamasqo rangǎrdo sar jekh spiko kaj kerel o phandlipen maśkar varesave lokaliteturǎ kaj arakhen pen influence etniko le magǎrenqe, le slovaćenqe vaj le evreenqe.

Dikh jekh anar ol recete spećifiko kadale but śukar thanenqe:

Len pen zelenimata sezonosqe, purum zeleno, marari, spanako, śaj ke vi loboda, ćhinen pen xurdes haj xamien pen lokhes le kiraleça xurdǎrdo. Ol kolompirǎ kiraven pen and-o pani loneça haj xurdǎren pen haj ćhel pes kiral londo. Vaś o keripen le manresqo ućhanel pes jekh kući arro giuno haj kovlǎrel pes khethanes tate paněça ćhordo lokhes ʒi kana kadava kerdǒl elastiko. Zinzarel pes p-e meseli ande kotora sane egalo save makhen pen ćikeneça balano haj mukhen pen te beśen deśupanʒ minuturǎ. Pala kadaja fiesavo kotor sano si zinzardo ʒi kana kerdǒl sano, paśe te avel but sano. Ol foje le manresqe si pherde le xamimaça le zelenimatenqe, kolompirǎ haj kiral p-jekh faca meselǎqi inosqi, kïnepaqi vaj bumbakosqi. Astaren pen ol agora le khuvimasqe, vazdel pes jekh rig kaj o manro te kerel pes rota korkorro. Kana si gata savorre batonoja, thon pen ande jekh tava haj e marikli si makhli ke anrença marde haj xamime ulejoça. Mukhel pes 40 minuturǎ and-o bov tato k-ol 200 gradoja haj inkalel pes aburença kaś te xan la kodola save si lośale haj kamen te dikhen sar si e butprinʒardi marikli sar k-o Bejuś. 

---

K-o Vaśkäw si jekh brutäria kaj kerel pes kalo manro kaθar o Vaśkäw andar arro sekaraqo, ama vi jekh than masesqo kaj arakhes bukǎ andar mas thuvǎrdo tradicionalo, k-o Koleśti si jekh restauranto recetença tradicionalo, k-o Briheni inkerel pes o Festivalo le Mariklenqo la  Mariklǎça p-e lopata sar k-o Briheni sar vedeta, k-e Säliśte kaθar o Vaśkäw si guglimata, zakuska haj siropoja kaθar o Gono la Mamǎqo, k-o Spinuś kaθar o Pomezew. O raśaj Tudor Jonuc kerel jekh avgin spećialo, k-o Beiuś si niśte butǎrne, sar si o butǎrno kaj kerel buki la ćikaça, o Kornel Palladi, k-e Rośia inkerel pes o Festivalo „O Gono Pherdo” and-e oktombra, haj k-o Poienǎ de telal keren pen prinʒarde ćeajoja haj makhimata andar plante kaj sastǎren. Varesave andar ol butǎrne si o Albut Remus - plante kaj sastǎren haj o  Tirban Marius George.

Si vi jekh lil sikavimasqo pa o xabe kaj bućhol „Recete tradicionalo kaθar o Bihor” – jekh projekto spećialo le Konsiliosqo Źudeceano Bihor vaś o inkeripen le jekhutnimasqo le gustojenqo kaθar o Bihor. Phenas tumenqe te zumaven e tocänica kaθar o Bihor, e tokana andar ungie balane, Babgulyas (gulaśo fasulesqo), marikli p-o sastri, xamata but śerutne kaś te dikhes so del tut xamasqe kadava źudeco. 

Ol festivaloja haj ol pjece si thana kaj daśtis te xas verver bukǎ tradicionalo:

Dikhen ol 4 vurdona xamaça („Pimata kaθar o Bihor”, „Aluato kaθar o Bihor” haj duj  „Tradicionalo kaθar o Bihor”) save si k-ol festivaloja andar e Oradea vaj evenimentoja sar road-show ande aver lokaliteturǎ. O konćepto si pa o nevǎripen haj e tradicia le xamasqi.

---

Jekhutne bukǎ xamasqe kaj te zumaves len:

1. Muma Codrului Colești sikavel pes pande jekh burgero maseça bivolosqo, saves na bistresa les kadja sigo haj inkerel verver eksperience miśto sar si:

2. Punkto Xamasqo le Thanesqo – Pästräväria Briheni si la and-o menio pästrävo peko p-o źaro haj vi burgero pästrävosqo kerdo pala jekh receta jekhutni, ama vi varesave verver eksperience:

3. Aventura Trekking kerel o ʒaben niśte dromenqo via ferrata save daśtin te aven saste niśte xamaça tradicionalo.

Na bistren ke and-o Bihor si but obiektivoja, kaśtukane khangerǎ, aćara haj butǎ tradicionalo saven trebul te dikhes len. Kathe inkerel pes o ʒaben le bakrǎnça and-ol gava kaθar e telutni rig le plajenqi, o keripen le pirrenqo (e loli ćeramika kaθar o Lehećeni), o keripen but śukar le kaśtesqo (o moxton le zestrǎqo kaθar e Budureasa), ol khuvimata andar phusa, e papura, pänuśoja haj sane rovlorrǎ, bukǎ andar mirikle (źanźirorrǎ miriklença lole, parne, kale haj zelena, motivojença ʒeometriko, kaθar o Drägoteni, Ʒuleśti haj Beiuś), o rangǎripen le anrenqo (Drägoteni, Lazuri kaθar o Beiuś, Budureasa, haj aver), o piktima le ikoanenqo p-e stikla haj p-o kaśt (Beiuś, Rośia, Budureasa), e buki le ćikaça (e lavuta la goarnaça kaθar e Budureasa, Finiś, Lazuri kaθar e Rośia) haj aver.

Aici kathe si jekh lista le butǎrenqi le thanesqe. Roden len pakǎjmaça kana sen and-o them le Bihorosqo, vaś ke von keren sasti e but laćhi eksperienca le xamasqi!