Szentkereszty-Bethlen andar I Turziaqi Vazi

Kana o drom inkǎrdǎs tut tokmaj and-e Vazi la Turzǎqo, and-o źudeco Kluź, rode jekh bareder konako and-o stilo klasićisto, vazdino kam and-o dujto epaś le XIX-to śelberś. O vazdipen si rig andar jekh ansamblo 5 phurane filatinenθar thovdine p-e sa kadoja aksa ʒeografiko, isinde paśe jekh avresθar.

Kadava si Szentkereszty-Bethlen - o konako savo dikhlǎs len savorren. Śaj ke ages ol zidurea na phenela tuqe but, tha’ aćhesa phorvde mujeça kana ʒanesa ke e historia le vazdipnasqe si lan ol śerutne teme bare andar o ʒivipen kodolenqo save beśle and-e lesθe: o kamipen maśkar o Ödön Bethlen thaj Margit Huszár, o keripen lenqi familiaqi, o biandipen le duj ćhavenqe thaj pala o maripen thaj o mulipen, maj ćaćes o naśavipen la familiaqo andar o drom le phare marimatenqo andar o Dujto Maśkarthemutno Maripen thaj o mulipen la rajaqe. O konako aresel te avel spitalo militaro sovietiko and-o berś 1945 thaj palal, e forma savǎça daśtilǎs te ʒal maj dur and-ol palutne deśe berśenθar sas sar siklǎripnasqe uniteta. 

Nakh thaj dikh les thaj mukh kiro godisaripen te dikhel o nakhlo vaxt saves numaj o Konako Szentkereszty-Bethlen daśtilǎs te dikhel len maj but de duj śele berśenθar.

I familia Szentkereszty cirdel pes andar I Oprutni Ungaria, andar I lokaliteta Szentkereszt, kodova kaj phanglǎs kadava anav katar ol thana andar o ćentro le Rumuniaqo agesasθar isindoj o András Szentkereszty, kaj lǎs pesqo kher and-i Transilvania and-o vaxt pe Prinćipesqo Mihaly Apafi o I-to. P-ol vaxta le berśenqo, ol manuśa la familiaqi sas len ververutne publike funkcie śerutne, thaj sas len maj but mośie and-e Trin Skamina, and-o Skamin le Mureśosqo thaj and-o Komitato Tirnava.   

I proprieteta andar e Turziaqi Vazi sas kerdini katar o Barono Zsigmond Szentkereszty (o II-to), biando and-o berś 1817. Kadava sas les jekh śerutni militaro thaj politikani buki.  

Pala o Jekhto Maśkarthemutno Maripen sas kindo katar o grofo Bethlen Odon kaj ʒivdǎs kathe khetanes pesqe ʒuvlǎça, I Margit Huszar, thaj penqe duj ćhace – I Katalin thaj o Odon, biande kǎr and-o konako. 

And-e pesqe godǎqe, I Katalin Bethlen sikavel o dadenqo kher sar jekh ćaćo foro korkorutno: ”O śerutno vazdipen sas kerdo andar deśupanʒi kamere, Paśa o konako maj sas aver duj vazdimata mai tikne, and-jekh andar lenθe sas e bukataria, I kamara thaj I kamera la kiravnǎqi, tjak and-i aver kodoja kamera sas o thovipnasqi kamera thaj jekh apartemento labǎrdo katar o vordonesqi tradintori le familiaqi. And-i ćaći rig la portaqi sasas jekh than kaj kelelas pes teniso thaj popiko. Anglal I porta, and-i bar de dinkǎl, sas o kher le vizitiosqi, jekh bari krama, o graźdo, o depozito, maj but sere thaj jekh bari bari zelenimatença”. 

Maj but, trujal le konakosqe kerdǎs pes jekh artifićialo lako trujardi vi vov katar jekh tikno parko, kaj anglal sas phanglo maśkar jekh kanalo le lakosθar artifićialo le konakosθar kaj sa paśa lesθe, o Paʒet. Jekh buki vaś o barǎripen le kamipnasqi andar ol paśutne, daśtis te phenas, sosqe o lako Paʒet sas savaxt pani andar I pani kaj avelas andar jekh movila paśal.