E Diz Oradea si jekh andar il cïra diza bastionarea andar e Rumunia. Voj sas thaj aćhǒla e emblama le forosqi Oradea, isindoj jekh virama ćentralo le evenimenturenqo kulturikani.
And-o berś 1619, o prinćipe transilväneano Gabriel Bathlen astardǎs o vazdipen jekh filatinesqe jekhutno andre and-e diz, le duvalença avrǎl thaj sode jekh turno k-e fiesavi andar kodole panʒ kolcure. O Bastiono Ćiunto, Bastiono Bethlen, Bastiono Kräiśoru, Bastiono Lolo thaj o Bastiono Sumnakutno si kodola panʒ bastioanea thovdine k-ol kolcure la dizaqe.
O śanco kaj trujarel e diz anel godi pala o rolo defensivo śerutno saves sasas lan and-ol kadala śelberśa. Kadava śanco sas pherdo termalo panesθar andar o Pïrïo Peca thaj le pajeça śudro andar o Kriśo Sigardo, isindoj les o xïvaripen 4 metrenθar thaj o buxlǎripen 50 metrenθar, kaś te na paxol o pani thaj kadja lohindoj o arakhajpen la dizaqo kana sasas ivend.
And-ol palutne deśberśa, o Bastiono Sumnakutno, khetanes le aver riga la dizaqe, nakhle maśkar jekh proćeso laćharipnasqo kaś te del lesqe parpale o sfrǎripen kaj sasas les maj anglal thaj kaś te inkǎrel les sar jekh rig śerutno andar o patrimonio historikano la Oradaqe.
E kurtina karing o Bastiono Sumnakutno, sas vazdini maśkar ol berśa 1580-1581, and-ol palutne berśa la rajkamipnasqe le Kristoforesqe Báthory. Kadava zoralo duval si flankime andral katar ol kazemate. E baza thaj o kuśtik si kerdine andar bareder blokurea barresθar, and-o vaxt so e kärämida den la vazdipnasqe lesqo sikavipen bareder.
O anav ”Sumnakutno” avel katar e ućhardi lesqo anglutno, savo sas xuravdo patrinença sumnakutne. Kadaja karakteristika dinǎs le bastionosqe jekh sikavipen but śukar thaj kerdǎs les remarkabilo.
O Bastiono Sumnakutno, sar rig andar o sistemo vaś o arakhajpen la dizaqo, sas les o rolo te dikhel pala o miśtipen la dizaqo mamuj la marimatenqo. Ol thule duvala thaj pesqi struktura bareder kerelas les jekh śerutno than vaś o arakhajpen la dizaqe.
Xarno historikano nakhavipen
Intǎl pesqi historiaθar, e diz sas asediime thaj palem vazdini de maj but var. Sas lili le xorajanθar and-o berś 1660 thaj aśhilǎs telal o tradipen otomano ʒi and-o berś 1690, kana sas palem lili katar ol hasburʒea.
O Bastino Sumnakutno si rig andar o sistemo fortifikacienθar la Dizaqi Oradea, savo sas palem vazdino and-o XVI-to śelberś and-o stilo renasćentisqo italiano. E diz si lan e forma pentagonalo, thaj ol bastioanea si thovdine k-ol riga kadalaqi formaθe.
O sikavipen la phurani paramićǎqo le Svuntonesqe Ladislau
O rodimata arheologikane phendine ke o anglutno urbano ćentro sas thovdino telal la akanutni dizaθe. E anglutno vazdipen vazdino k-o agor le XI-to śelberśesqo, sas thovdini p-i jekh insula kaj sas maśkar ol brace le Kriśosqe Sigardo thaj e Peca, and-e jekh zona lenali thaj veśardi.
And-e kadaja zona, prinʒardi le anaveça e Bar le Ćerbenqo, o Thagar Ladislau la Ungariaqo avelas but var ke vïnätoarea. Phenel pes ke and-o vaxt so xodinilas pes kathe, ol ïʒerea tradine les te vazdel jekh vazdipen, kadja ke avilǎs e khangeri dedikime la Svuntaqi Fećioara Maria, than prinʒardo sar Varado.
Bukǎ jekhutne kaj si te ʒives len
O Bastiono Sumnakutno si jekh simbolo vaś o barederipen arhitekturalo thaj la importanciaqe historikane la Dizaqi Oradea, sikavindoj ke si jekh but śerutno than vaś kodola kaj kamen te roden e barvali mośtenirea kulturalutni le forosqe.
E Diz sas palem putardi and-o berś 2015, pala jekh baro proćeso laćharipnasqo le vazdimatenqo, le barǎnqo thaj le phurtesqo. Ol bukǎrimata vaś o laćharipen si vi ages, thaj kerel pes and-ol bara andral, and-e kurtina estikani thaj andar ol duvala.
Ol muzeea, ol atelierurea bukǎrimasqe, ol sikavimata medievalea, ol evenimenturea thaj ol restauranturea den jekh nakhavipen and-ol vaxta kaj sasas but anglal.
Ages e Diz Oradea si, vi kadja, jekh ćentralo than le evenimenturenqo kuturikane andar o foro, thaj inkǎrel festivalurea medievalea, filmosqe rǎta thaj aver evenimenturea kaj inkǎren pen and-o Parko la Dizaqo.
Linko kopiime! 
Ʒa maj dur le Google
