Gastronomiko bukă tradicionalo andar e Bukovina - o Kïmpulungo Moldovenicko (Campulung Moldovenesc)

Linko kopiime!

Phabar o bov. Tho griźaça e foia pekimasqi and-e tava. Pala kadaja, and-jekh ćarro drabardo, bolde o thud, ol anre, o untdelemno, o cukuro haj ol arome, o lon haj e bilavdi droźdia. Pohales, ćhude vi o arro, boldindoj andar sǎ o gi ʒi kana inklel jekh manro jekh cïra pako. Ker jekh bila andar lesθe haj tho les and-jekh baro ćarro, makhlo prafoça ćerxenǎnqo. Ućhar les jekhe stratoça untdelemno haj jekh kotor drabardo. Mukh les te beśel haj te barǒl sar jekh baro manuś. Ćhude andre akana o kiral. Ker o manro, barǎrdo baro baro, sar jekh baro manuś, le patraturença perfekto sar niśte opere artaqe. Pher len kremaça kiralesqi haj ućhar len sar niśte plikurǎ so phiraven niśte garavde bukǎ but kuć. Ćhude khethanes ol anre le thudeça haj tho jekh strato strafinalo opral ol mariklǎ kerde na akana but vaxt le pensulaça drabardi. De len and-o bov vaś jekh phiripen 30 minuturenqo karing o ćhonut.

Kasqe na ćajlǒn ol poale-n brïu bukovenicko? Jekh receta drabardi, pherdi arome sar drabarimata, sar si kam savorri gastronomia andar e Bukovina.

Kathe, p-o malo le paněsqo Moldova, e kultura le xamasqi si influencime kaθar ol tradicie romïnicko, ama vi kaθar ol minoriteturǎ polonicko haj ol xuculǎ. Ol kulturalo bukǎ ververutne keren jekh mozaiko xamasqo but śukar. Kathe na xaça numaj xamata tradicionalo, ama vi jekh ćaćipen kulturalo haj but laćhe manuśa kaj primin tut ande penqe khera. Ol bukovinenǎ inkeren ol tradicie le thanesqe haj inkeren evenimenturǎ soćialo haj reliʒioso recetença purane haj śajutnimata te keres xaben kirre familiaça.

And-o ilo le Bukovinaqo, o Kïmpulungo Moldovenicko, kadava foro prinʒardo vaś ol bukǎ xamasqe haj ol bukǎ le plajenqe saven daśtis te dikhes len, haj si kadǎ de śukar sar na maj dikhlǎs pes haj lesqe thana si sar andar jekh paramići, del pes barikano jekhe tradiciaça but purani and-o barǎripen le ʒivutrenqo haj le rukhenqo. Haj ol xamata kerde andar masesθe si but but laćhe. E smïntïna kerdi akana, ol masa balane, o pästrävo plajesqo, si numaj varesode andar ol maj importanto bukǎ vaś ol tradicionalo xamata, haj ol xuxura andar o veś khuven pen jekhe gustoça ćaćo. Dikh sar andar o śukaripen le thanesqo haj e maʒia le kulturaqi inklel o gusto so ʒal ande savorre xakǎrimatenθe: tokiture, tokane, sarmi, borśurǎ, zumǎ haj ćiorbe śutlǎrde iaurtoça kerdo and-o kher.

Ol pherra haj ol livade keren vi von sasti e paleta xamasqi but barvali.

E Bukovina aʒukerel tut bute laćhe xamatença, arome devlikane, pherde laćhe xamatença. Avrǎl ol but śukar khangerǎ, kadava than del maj but tradicionalo xamata: e goj andar legume kaθar e Putna, ol tikne sarmi urdaça kaθar e Sućevica, vaj e marikli le xuxurenqi. Ol laćhimata ʒan maj dur le knedelença andar barabulǎ haj ol barabulǎ le kimenoça haj dena tut siguro jekh eksperienca xamasqi savǎ na bistresa la.

E Bukovina: o than kaj fiesave ćarres si les jekh ćaći paramići. Jekh phiripen xamasqo pherdo farmeko haj laćhipen, le xamatença kaj na-i sar aver jekhe thanesqo sar drabardo.

Tradicionalo bukǎ le thanesqe:

O kaśkavalo o Izvoro o Parno (Izvorul Alb): jekh buki jekhutni vaś laqo dïlgo beśipen haj o proćeso manualo. E aroma haj lesqo gusto kaj na-i sar aver cïrdena tut, haj e tekstura aerosqi andar lesθe avela but laćhi vaś ol xakǎrimata. Jekh eksperienca ćaći and-o fiesavo kotororro.

Ol tradicionalo spećialiteturǎ andar masesθe le Kheresqe Baćiu: keren kirre xakǎrimata te aven lośale le aromença skorciśoaraqe haj kuiśorenqi. E Kiśka, ćaćes si e buki e maj laćhi savi kerela tut te ćajlǒl tut pesqe gustoça jekh cïra gudlorro, savo akharel tut and-jekh phirpen xamasqo karing e ćaći bukataria le vaxtesqi kaj nakhlo; O muśkio haidućisko, savesqo gusto xakǎrel pes maśkar o proćeso nevo le thuvarimasqo haj śukimasqo; Ol goja boiericko kerena tut te ćajlǒl tut de kana xas e jekhtovar; o Praśav hicuime haj o Muśkio peko and-o źaro kerena tut but lośalo penqe gustoça jekhutno; o Źambono gavutno, jekh khuvipen perfekto le thuvarimasqo haj le beśimasqo; haj e Toba, savǎqo gusto si verver haj kerdo vorta kaθar o ververipen le kondimenturenqo so khuven pen but miśto le aromaça le siraqi: savorre kadala laćhimata si kiravde le vastenθar andar ol maj laćhe bukǎ haj siguro kerena tut te ćajlǒl tut lenqi jekhutni aroma.

Varesave recete but laćhe le thanesqe:

E tokanica andar hribenθe sar and-e Bukovina

Ol hribǎ ćhinen pen kotororre haj kiraven pen and-o unto phabardo, boldindoj lokhes and-e lenθe. Kana haj kana, ćhorel pes jekh cïra pani, ʒi kana ol hribǎ kovlǒn miśto. Ol anre maren pen xulavde, ćhudel pes andre e smïntïna, o lon, o marari, haj k-o agoripen - ol peke hribǎ. Savorri kadaja buki thol pes and-o bov vaś 15 minuturǎ, ʒi kana pekǒl opral. E tokanica xal pes tati, xävicaça.

E tokitura bokovenicko

O mas ćhinel pes kotororre haj pekel pes and-jekh ćauni, khethanes le praśavença. Ćhudel pes jekh cïra pani haj tavel pes kadava xamime xaben k-e tikni jag. Pala to kiravel pes, ćhudel pes e mol, e sir, ol goja ćhinde xurdes (maj anglal peke). Kerel pes vi xävic.

E tokitura xal pes p-jekh farfuria, xäicaça opral savǎθe thol pes o kiral haj o anro peko.

Zumi xuxurença pästrävi

Si jekh zumi xuxurenqi kerdi smïntïnaça. Polyporus squamosus – o pästrävo akhorinaqo – si jekh xuxur kaj barǒl p-ol ʒivde rukha - akhorina, arcarǎ, rukha fojoço vaj rukha pherrença, de andar o paśmilaj, ʒi and-o ćhon oktombra. Vaś 5 porcie trebul tut 700 g xuxura, anro, zarzavaturǎ, sode kames te ovel de thuli e zumi: piperǎ, rośie, morkovǎ, purum haj patränźelo - ćhinde, 800 g smïntïna, zero vaj śutlo borśo, lon, leuśtǎno haj hasmacuki. Ol xuxura pästrävi thon pen te kiravdǒn, lel pes e spuma, pala kadaja thol pes o zarzavato. Kana ol zelenimata si kiravde śutlǎrel pes zeroça – inklǒl maj laćhi desar kodoja kerdi borśoça. Pala o gusto, maj mukhel pes te kiravdǒl jekh cïra haj aćhavel pes e jag. E smïntïna si xamime le anreça haj ćhudel pes and-e zumi. Opral thol pes leuśtǎno haj hasmacuki. Xal pes śudri, o milaj si jekh but laćho xaben.

Ol sarmi hribença bukovinicko

Vaś kadala but laćhe sarmi, jekh cïra śuke haj pherde sungala kaθar o zoralo gusto le hribenqo trebul amen simplo bukǎ haj si musaj te avel amen jekh pirri ćikuni. Thon pen ol xuxura te kovlǒn haj pala kadaja nakhen pen andar e maśina le xurdǎrimasqi; ćhudel pes o piperi, o ćimbro, o orizi, e peki purum, ol zelenimata haj o buliono, haj pala kadaja keren pen ol sarmi haj thon pen te kiravdǒn. Kana si tavde, xan pen smïntïnaça. Aśtin te xan pen vi xävicaça.

E kiśka andar e Bukovina

Jekh andar ol maj laćhe xamata le thanesqe si e kiśka. Voj arakhel pes ande but verver forme:

E Kiśka hucanicko andar e Brodina: kerdi andar balano mas ćhindo bare kotora barabulença dine p-e räzätoarea, arro vaj kupe kukuruzesqe, zumǎça andar kokala haj lintǎqi zumi
E Kiśka kaθar e Pleśa: kerdi andar buko balano pesmetoça vaj manreça
E Kiśka kaθar e Pleśa, kodoja le gojença kerde andar ratesθe haj hriśka
E Kiśka kaθar e Solka Poieni: kerdi lebäroça haj maseça thulo
E Kiśka kaθar e Putna: kerdi rateça haj maseça thulo
E Kiśka klasiko bukovenicko: kerdi andar verver buke haj orizi

Kadava xaben aśtil te avel jekhe maj bute garniturençai: xävica thudeça śutlo, barabulǎ śutlimatença, salata sfeklaqi hrǎnoça, loli purum śuteça vaj muśtareça.

Alivanka kiraleça

Ol kirala si jekh andar ol maj importanto bukǎ andar e bukovenicko bukataria, maj but ke si vi and-ol guglimata haj kathe na-i e duma numaj pa ol but prinʒarde ‘’poale-n brïu“, ol mariklǎ kiralença, ama si e duma vi pa verver recete guglimatenqe. Vaś e tava le alivankaqi trebul 1 kg kiślǎgo (kadǎ phenen ol bukovinenǎ k-o thud mardo), arro givesqo – 200 g, malaja– 400 g, 4 anre, cukuro pala o gusto – kam 300 g, guruvnenqo kiral vaj kaśo bakrano – 400 g, prafo pekimasqo, zelenimata: porǎ purumaqe haj marari, esenca lämïjaqi, lon, smïntïna – 300 g. Ol jïlto riga andar o anro si xamime le cukuroça, pala kadaja thon pen okolaver bukǎ, ćhorel pes sǎ and-e tava makhli ćikeneça. Anglal te thol pes and-o bov, kerel pes jekh kompozicia andar 2 rroja arresqe andar giv, jekh anro haj 2 rroja cukuro haj ćhorel pes opral. Mukhel pes and-o bov ʒi kana nakhel o tesko le phusesqo. E smïntïna si xamine le cukuroça, pala o gusto haj thol pes opral e alivanka.