e Diz Costești – Blidaru

San and-o ilo jekhe receauaqe bari, jekhe ućimasθe maj baro de 700 metrǎ, and-o than kaj e Diz Kosteśti-Blidaru dikhelas opral o than daćiko. 

Vazdino and-o I-to śeliberś anglal o Hristos, o vazdipen arakhel pesqo than strateʒiko and-o dikhipen arakhimasqo le kheresqo le thagarenqo daćǎ, haj dikhelas kon phirel p-o drom katar e Xarr le Mureśosqi karing e Sarmizegetusa Regia. Ages, e aventura karing e diz si te keres jekh xarno phiripen kam de 50 minuturǎ haj k-o śerutno drom, pe jekh dromorro śukar, k-e ućhal jekhe veśesqo fagoça haj mesteakänoça.  

O komplekso zorǎrdo, saves sas les maj anglal forma trapezosqi, barilǎs maj palal, haj laćhardǎs pes k-ol nevoje le vremǎqe. Ol turnoja patrulatero, ol thule zidoja haj e jekhutni tehnika le vazdimasqi kaj bućhol "murus dacicus", ćaćǎrel o karaktero monumentalo le arhitekturaqo daćiko. Paśa ol vazdimata roloça militaro, and-o than le dizaqo arakhle pen ćisterne but miśto kerde, save sikavenas so nevi tehnoloʒia sas atunći. 

Jekhe istoriaça phari, kerdi katar ol marimata dako-romano, e diz sas peravdi and-ol berśa 105 - 106 palal o Hristos. Akana, laqe peravimata si jekh kuć phenipen vaś e  arhitektura militaro daćiko.  

Andar o berś 1999, e diz Kosteśti-Blidaru si rig andar o Barvalipen la Lumǎqo UNESCO, haj vi okolaver diza daćiko andar ol Plaja la Oräśtiaqe. 

---

Bukǎ arhitekturalo

Ol daćǎ astarde o vazdipen le dizaqo katar o Blidaru k-e paś le I-tone śeliberśesqi anglal o Hristos. Kana sas ol marimata le romanença, o zorǎripen andral sas buxlǎrdo haj maj thodǎs pes jekh turno patrulatero k-ol panʒ kaj sas, haj vi neve tronsonoja zidojenqe. P-ol riga d-and-o vesto haj nord-vesto, ol daćǎ laćharde livnǎ patrulatero, savenqo planśeo daśtilas te avel labǎrdo sar than marimasqo, haj k-o parteri inkerenas pen ol provizie.  

So trebul phendi si e tehnika oriʒinalo le vazdimasqi. Ol daćǎ alosarde jekh tehnika vazdimasqi elenistiko, ama laćharde la but miśti lenqe kondicienθe haj nevojenθe. Ol didoja vazdine kadja si prinʒarde ke bućhon murus dacicus.

---

Kuć bukǎ

P-o Plaj le Blidarosqo arakhle pen duj ćisterne parěça. Jekh andar lenθe si maj tele katar o turno d-and-o nord-vesto la dizaqo. Si les jekh forma paralelipipediko haj si baro kam de 200 mc. 

Ol daćǎ varruisarde ol parǎte la ćisternaqe jekhe xamimaça andar kiśaj, varo haj kärämida xurdǎrdi, kaś te na nakhel o pani andar lenθe. E tehnika labǎrdi si lini katar ol romanǎ haj bućhol opus signinum.

Jekh aver ćisterna sas xunavdi and-o barr, haj sas phandli phalěnça kaśtukane. Kaś te inkeren haj te den maj dur o pani, ol daćǎ thode kondukte andar ćik phabardi, haj ol rodinimata arheoloʒiko arakhle ol droma kadalenqe p-e maj but deśa metrǎ. 

---

Jekhutne bukǎ kaj ʒives len

Kana dikhlǎs ʒi akana ol diza Sarmizegetusa Regia haj Kosteśti-Ćetäcuie, phenas tuqe vi avre zorǎrimasθar andar ol Plaja la Oräśtiaqe, maj cïra prinʒarado, ama sa kadja de interesanto: e Diz o Lolo Barr. Kadaja si paśa o gav Lunkani, p-o plaj o Lolo Barr, jekhe ućimasθe de 831 metrǎ. Laqo rolo sas te brakhel katar o vesto e diz thagarikani katar e Grädiśtea le Plajesqi - Sarmizegetusa Regia.

Jekh phiripen and-o Ćentro istoriko le Oräśtiaqo si but laćho. Sosθar? Vaś ke kathe arakhesa e Diz medievalo Oräśtie, andral savǎθe si ol peravimata jekhe salaqe bari ekleziastiko (jekh kapela ćirkularo), savi śaj ke si d-andar o śeliberś XI. But śukar si vi o ansamblo kerdo anadr e khangeri reformato (kalvino), savi sas nevǎrdo katar ol magǎrǎ and-o śeliberś XIV haj e khangeri evangeliko (luterano) vazdini katar ol saśǎ and-o śeliberś XIX.