O Kastro Romano Katar O Kälugäreni

Pala o liipen la Daćiaqo intrakarpatiko haj o śandǎripen le thanesqo, sas but śerutno kaj o drom de p-e Xarr le Niraźosqo kaj phandelas o Barbarikum-o andar o esto la  Transilvaniaqo (o Them le Lonesqo, e Depresiunǎ Ćukosqi haj e Depresiunǎ le Ʒurʒesqi) le andrunimaça la provinćiaqo te avel brakhǎrdo miśto katar e armata haj ol autoritäci romano.

Maśkar ol zorǎrimata vazdine paś-ol Karpacǎ Orientalo k-o astaripen le śelberśesqo  II, kerde te brakhen e granika esto la provinćiaqo Daćia haj maj but o drom de p-e Xarr le Niraźosqi, sas vi o kastro romano auksiliaro katar o Kälugäreni. Kadava sas thovdino  p-o than prinʒardo tal-o anav e Diz la Sïnzianaqi vaj e Purani Diz.

Pala ol informacii arheoloʒiko, e trupa kaj beśli k-o Kälugäreni sas e Kohors I (jekhto) Augusta Ituraeorum, jekh unitatǎ auksiliaro arkaśenqi lini anglal andar ol itureja, jekh populacia kaj beśli and-o Libano haj and-e Siria de ages. 

Akana, o sito arheoloʒiko katar o Kälugäreni si o maj rodino sito epokaqo romano andar o źudeco Mureś haj o maj prinʒardo and-e literatura arheoloʒiko. Ol maj śerutne monumentoja inkerde ʒi ages si o kastro barresqo, ol najarimasqe thana haj e receaua dromenqi romano.

---

Xarno istoriko rodinipen

Kronoloʒiko, o jekhto kastro, le kaśtune andrunimaça, sas kerdo k-o astaripen le śelberśesqo II, śaj ke tal-o thagar Trajan vaj k-o astaripen le xulajimasqo le Hadrianosqo. Ći ʒanel pes sode de baro sas.

O dujto kotor le kastrosqo, ande savesθe si e inćinta barresqi, si katar o maśkar le śelberśesqo II, śaj ke tal-o thagar Antoninus Pius. O kastro barresqe si lungo kam de 162 metroja haj buxlo kam de 140 metroja, na vi ćak vorta.

O kastro sas mukhlo and-e dujto paś le śelberśesqi III.

Jekhune bukǎ arhitekturalo

Ol mäsurimata ʒeomagnetiko kerde ko Kälugäreni and-o berś 2008 kerde te arakhen pen duj udara, andar niśte aćhilimata kolcosqe trapezoidalo haj turnoja kurtinaqe maśkarune opre sarkon rig le kastrosqi. 

E Prinćipia, o vazdipen le komandamentosqo, sas la jekh plano laqo, jekha barǎça andruni, jekh bazilika haj panʒ livnǎ maj tikne palal. 

Jekh baro vazdipen barǎça andruni pakǎlas pes ke si praetorium (o vazdipen le komandantosqo). 

Maj dikhǒnas vi aver vazdimata, jekh depozito (horreum), baräći haj graźdoja.

Jekhune eksperience

O parko arheoloʒiko katar o Kälugäreni kerel te nakhel kiri vremǎ śukar, dikhindoj o sito romano epokaqo, ol pavilioani sikavimasqe Time Box vaj o than śukarimasqo Busola. 

Kana kames te dikhes maj but pala o ʒivipen le manuśenqo romano, ćivilo vaj marimasqo, ʒa k-o Festivalo R (Romano, Renaśterǎ, Ruralo), kerdo sarkone berśesθe k-o Kälugäreni. Dikhesa parade, demonstracii marimasqe, sikavimata haj atelieroja haj avela tut sikade droma k-ol phuvǎqe xunavimata.