E Filatin Bethlen andar e Arkalia

And-o gav Śieu-Mageruś andar e zona la Bistricaqo daśtis te dikhes jekh filatin jekhutno, arakhavdo katar jekh parko dendrologiko ververutno, jekhe baro gineça spećienθar rukhenθar thaj luludǎnθar: o Filatin Bethlen andar e Arkalia. Maj angle jekh reśedinca rajkani vazdini and-ol XVII-XVIII-to śelberśa, sas paruvdo trujal le berśesqe 1880 and-o jekh filatin romantiko, elementurença arhitekturalo maure thaj bizantine, katar o konte Béla Bethlen.

E filatin sas le rajenqo Bethlen, jekh familia jekhe influenciaça śerutni and-e hostoria la Transilvaniaqo, and-o poltikano thaj socialutno  ʒivipen anda-i zona. János Bethlen, Béla Bethlen thaj Balázs Bethlen sasas varesode andar el manuśa la familiaqe saven sas len bare kontribucie k-o vazdipen thaj k-o barǎripen le sastes domeniosqe, dinindoj jekh baro intereso le parkosθe thaj le barenθe trujal, buki kaj dikhel pes vi ages.  

Sar but monumenturǎ sar kadava, and-o berś 1949 o domenio sas nacionalizime thaj paruvdo rig p-o rog and-o gavutno magazino, staciunea vaś ol agrikule virdona, haj maj palal and-e tabara vaś ol pionerǎ. Andar o berś 1963 sas lilo katar e Universiteta Babeś-Bolyai thaj trin dećenie kathe sas o Ćentro vaś ol Rodimata Biologike thaj Ʒeologike. Akana, o komplekso Arkalia si akanutnes renovime thaj labǎrdo sar Ćentro vaś siklǎripen thaj rodipen, baza vaś e praktika thaj konferencie, dininindoj les kadja jekh nevo ʒivipen, pherdi importanciaθar. 

E sasti zona del tuqe but bukǎ kaj ʒiven tut autentiko, phanglindoj e historia, natura, kultura thaj tradicia - jekh nakhavipen bi bistrajpnasθar and-o gi la Transilvaniaqo. 

Vazdino and-e duj riga, o parko katar e Arkalia areslo prinʒardo and-e Transilvania, and-o XIX-to śelberś, isindoj jekh andar ol so mat phurane amenaźarea pejsaʒistiko andar e zona. E anglutni etapa, kodoja katar o astaripen le śelberśesqe, sas le kontesqe Janos Bethlen thaj la baronesaqe Zsuzsanna Wesselényi, save paruvdǎs les and-e jekh ćaći bar anglikani.  

Palal kadaja, k-o maśkar le śelberśesqe, vov sas palem amenaźime and-o forma kaj dikhas les akana katar o konte Béla Bethlen. O parko sas godisardo miśto kaś te avel jekh thaj odipnasθar thaj lośaripnaθar, thaj vi te del le manuśenqe kaj aven kothe jekh but śukar dikhipen karing e filatin. Zinzarel pes p-e 16 hektarenθar thaj si kerdino andar maj but e 150 specienθar rukhenθar thaj rukhorrenθar ornamentalo kaj si katar amenθar thaj eksotiko.  

Beś tuqe maj but and-e zona, sostar paśal o gavutno farmeko thaj e autentićiteta le thanebqo arakhesa vu but thana fasćinanto thaj bukǎ bi bistrajpnasqo. E khangeri kaśtesqe andar o Śimeu-Mageruś si jekh biźuteria arhitektiralo jekhutni, kaj si and-o patrimonio UNESKO. Vazdini and-o XVIII-to śelberś, kadaja khangeri inkǎrel e autentiśiteta thaj o śukaripen spećifiko le kahngerǎnqo kaśtesqe nadar e zona. 

Lośar tut katar jekh phitavipen and-o phurano ćentro le forosqe Bistrca, dormença xarne vaś ol manuśa, vazdimata arhitekturaça bareder thaj atmosfrea boemo. E Maśkarutno Foro thaj o Turno le Dogarenqi si ol lerutne virama le forosqe, dinindoj jekh dikhipen panoramiko śukar thaj jekh nakhavipen andar lesqi barvali historiaθar. Vaś ol manula kaj kamen e natura, ol Plajna la Rodnǎqi den tut vast kana kames ol drumecie thaj ekskursie and-o maśkar le plajnenqo pejsaźea spektakuloso.