E khangeri romano-katoliko o Somnal Mihail andar o Mihäileni

And-o maśkar le zelenone zinzarimantenqo, jekh silueta parni haj o turno kaj xutel karing o albastro le ćerosqo cirden tut dural. Si e khangeri romano katoliko andar o Mihäileni, o źudeco Hargita. O gav sas lipardo and-ol lila jekhtovar maśkar ol berśa 1332-1334 tal-o anav Sancto Michaele.  

Śaj ke p-ol temelii le purane khangerǎqe sas vazdini kodoja andar o berś 1490, kaj sas palemkerdi maj butvar pal-ol atakoja turko-tätärisko. Ama, sar jekh ćaći diz ogesqi, inkerdǎs le berśenθar ʒi ages. E khangeri, butśukar laćhardi, si la bukǎ arhitekturalo romaniko, gotiko haj și baroko, dindoj le manuśenqe jekh jekhuni eksperienca. Ol fresće arakhle kaj si akana o koro la khangerǎqo, sikavindoj sćeni andar e Paramisi le Somnale Ladislauosqi, sar vi aver kotora pikturi duvarenqe, vazdena tut te xakǎres maj miśto e istoria le sekujenqi.

Kana sas kerde palemvazdimata sas arakhli, bi te kamel pes, vi e piktura le altarosqi andar ol berśa 1700, kaj daśtil te dikhǒl vi ages. 

O Mihäileni si vi o than kaj biandili jekh andar ol maj purane krisa gavesqe, andar o berś 1639, kaj sikavel ke ol manuśa line dećizii khethanes. Jekh ekskursia pe kadala phuvǎ daśtil te avel jekh ćaći lekcia istoriaqi, ama vi ʒivimasqi!  

Jekhune bukǎ arhitekturalo

Trujardi katar jekh duvar brakhimasqo, sar jekh diz, la khangerǎ si la jekh turno śtare nivelojença haj felǎstrina arkujime and-e opruni rig. O giripen avral ande kadava kerel pes andar jekh baro udar barresqo, and-o stilo palembiandimasqo andar o agor le śelberśesqo XVI.

O sanktuaro la khangerǎqo si kerdo and-o stilo gotiko paluno, boltime haj inkerdo katar zorǎrde kile k-ol kolcoja. O giripen vestiko andruno si thovdo paś-o naoso haj si les jekh udar kaj śaj ke si andar ol śelberśa XIII haj XIV, śaj ke si o maj purano kotor le vazdimasqo. 

And-o berś 2021, e somnal khangeri sas laćhardi, haj ages daśtil te dikhel pes feri avral, and-e khangeri ʒal pes feri kana keren pen sluźbi devlikane. Ol manuśa kaj aresen kathe kana trebul daśtin te lośalǒn andar o eleganto śukaripen d-andral o vazdipen.

---

E paramisi le Somnale Ladislauosqi

E freska kaj sikavel e paramisi le Somnale Ladislauosqi sas piktime kam and-o berś 1420, ama feri varesode kotora maj dikhǒn ages. 

E angluni imaʒinǎ sikavelas kana, sar phenel e paramisi, o episkopo la Oradiaqo binekuvintisardǎs le thagares kana delas te ʒal k-o maripen. Maj but, o kotor andar e teluni rig sikavel le Somnale Ladislauos, e opruni rig le korposqi haj lesqo muj, haj vi o muj la ćhejorrǎqo andar e sćena le Śeresqe Ćhinimasqi. 

---

Barvalimata but kuć

And-o sanktuaro sas ankalavde avri duj medalioanǎ andar o berś 1934 ce kaj inkeren e Laćhivestirǎ haj e Ćina de Tainä. 

Ol avrune duvara la khangerǎqe inkeren vi ages jekh freska kaj sikavel ka Somnalǎ Elisabeta sastǎrindoj jekhe ćhavorres, haj vi jekh piktura na butvar maladini, la Somnalǎ Ćhejorrǎça kaj delas le Ćhavorres Iisus ćući. 

Jekh buki interesanto maj si k-e piktura maśkaruni le altarosqi, kaj sikavel le Somnale Arhangelos Mihail. E piktura sas kerdi maśkar ol berśa 1700, ama but vremǎ beśki ućhardi katar aver, maj nevi, kaj sas kerdo sakodova somnal, ama kerdi maj sar sas kerde ande kodoja perioada. Phenel pes ke kana sas laćhardo o vazdipen maj akana, kana ol manuśa kerenas buki, e skela d-anglal o altaro peli haj, kana peli, ćhindǎs e pïnza le altarosqe tabloosqi, pućharindoj e piktura angluni. Ke dikhle ol manuśa laθar, kadaja sas palemkerdi haj kadja daśtias te dikhas la vi ame.

---

Jekhune eksperience

Na mukh sigo e lokalitatǎ Mihäileni, vaś ke maj si la but te del tut. Kathe si vi o Konako Biális, o Asǎv kerdo k-o astaripen le śelberśesqo XIX, haj vi jekh kaśtuno kher kerdo inke andar o berś 1889. 

Maj but, kathe daśtis te dikhes o Viadukto Karakäu, dikhlo sar o maj śerutno vazdipen kaj si p-o tronsono dromesqe trenosqo de maśkar e Mierkurǎ – Ćuk haj Gimeś. Kadava sas puterdo and-o 18 oktombrie 1897 haj phandel e Moldova k-e Transilvania.