Laćharipen tradicionalo kheresqo - o Muzeo le Gavesqo

Lośar tut andar jekh nakhavipen and-o gi la Vraśǎqo, kaj e historia thaj laqi tradicia phanglen pen and-o jekh pejsaźo sunesθar. E komuna Spulber, si and-o vesto le źudecosqe, garavel molimata arhitekturale thaj legende save biande pen p-o malo le pajesqo Zäbala. And-o maśkar kadace pejsaźoaqe pitoresqo, si jekh kher tradicionalo savo si trujal le berśesθar 1900, kindi katar e Primäria kaś te avel laćhardo thaj paruvdo and-o jekh muzeo le gavesqe.

Arakhesa kathe ke fiesavo elemento le kheresqo vrïnśeano si les jekh funkcia preśiso, katar o tïrnaco epaś arakhardo, ʒi k-o kilero labǎrdo vaś ol ververutne kerimata vaś o kher. E arhitektura le tradicionalutno kheresqo strafǎl maśkar o labǎripen la metodaqi Blokkbau, jekh tehnika spećifikani la zonaqi kaj labǎrel kununǎ orizontale barendenθar. And-o maśkar le ansamblesqo kherutno, o kher sikavel pes le graźdurença, kośarença thaj bare śurença, sikavindoj jekh tradicia durǎrdi le guruvenqo barǎripen. 

Ol thanutne inkǎren ʒiuvindo o bukǎripen le kaśtesqe, o keripen le bućiumenqo, tradino griźaça katar jekh generacia avrǎθar, thaj vi o suvǎrpen k-o räzbojo. E legenda phenel ke o bućiumo labǎrdo katar o Phuri Vrïnćioaja sas les jekh śerutno rolo and-e historia le thanesqe. Lesqo baś, akardǎs le 7 ćhave laqe, save avile paśa o Śtefan o Baro and-o maripen mamuj e kotropirenqo. Kadava intrumento areslo simbolo la rezistenciaqo thaj la khetanipnasqo le thanutnenqo andar o Spulber, kaj te avel särbätorime ʒi and-e amare gesa.

Rode o farmeko kadale thanesqe legendaθar thaj mukh tut phiravdo and-o lesqo kelipen.

---

E paramići le thanesqe

Vaś ol manuśa andar o Spulber, o bućiumo si o instrumento savo sas labǎrdo and-o nakhlo vaxt katar ol pästorea and-el plajna, thaj vi e ”trïmbica” save arakhelas p-ol phure dada kana avelas o nasulipen opral lenθar, kana avenas aver manuśa te len lenqe phuva. Fiesavo gospodaro andar e familia si les khere jekh kadalesθar instrumento. And-e lokaliteta kidel pes thaj si e formacia artistikani bućiumatenθar ćhave thaj manuśa, save sasas ke bute evenimenturǎ artistikane źudecikane, maśkharźudecikane thaj vi themutne, lindoj but premia thaj laćhe alava. 

Kaś te del lesqe molipen le bućiumosqe, and-e fiesavo berś si jekh evenimento folkloriko andar o gilabajmasqo instrumento - o Festivalo ” O baś le bućiumesqo”. Maj but sar de sar mai si duj marke xramosarde k-o OSIM rumunia, O BUĆIUMO THAJ E BUĆIUMARǍ ANDAR O SPULBER save andine maj but molipen kadale instrumentosqe anćestralo thaj vi la formaciaqe bućiumatenθar save si and-e Primäria Spulber. 

---

Śerutne manuśa 

O raj Tulake Kristea si jekh bukǎrno prinʒardo and-o bukǎripen le phanglipnasqo le kaśtesqe thaj and-o keripen le phurdipnasqe instrumenturǎ. But vaxt, sikavde but, ol terne andar o gav siklǒn te keren penqe bućiume, andar o kamipen te ingǎren maj dur e mośtenirea aćhili katar ol but phure dada. Ol bućiumea kerde katar o Tulake Kristea si thovdine and-ol muzeea andar o them thaj vi avrǎl le themesqo. O bukǎrno si rig andar e formacia bućiumatenθar le gavesqe Spulber.