Tradicionalo khera and-e lokalitată Rïu Sadului

Dikh e śukar lokalitatǎ Rïu Sadului, andar e Marginimǎ le Sibiosqi haj phir haj dikh o śukaripen le tradićienqo le rumunikane gavenqo. Sar si thodi e lokalitatǎ, si diferime desar ol gava paśal: ol khera si thode and-ol kätunurǎ, ama si ci aver kaj si vazdine k-o agor lenqo. 

Ol tradicionalo khera den ʒivipen and-e komunitatǎ. Vazdine but miśto, kadala inkeren penqo jekhipen kana thon ol thule kaśta, bitenkuime avrǎl. Ol parǎte andral si ućharde tenkuialaça andar ćik, haj ol akoperiśurǎ si ućharde ande cigle sar xlagǎ maćhesqe andar phabardi phuv vaj aver tradicionalo materialurǎ. 

Dikhesa ke ol kamere si cïra, sikavindoj sar ʒiven ol manuśa kothar, save beśen maj but vaxt avri desar andre.

Maj de anglal haj ʒi akana, ol tradicionalo meśteśugurǎ barvalile kathe: katar e buki le tekstilone materialurença haj le pośomaça, ʒi k-o keripen le jabadenqo vaj e buki le kaśteça.

But andar ol bukǎ le gavutnenqe sas pa o xaben savo te keren les, te thon les p-e sinia, so si maj but, ol maj importanto alimente, sar si o kiral, o thud, o mas, ol anre, haj thulipen, ama vi laćhimata vaś o ivend, save arakhen pen and-e kämara fiesave ʒuvlǎqi kaj kerel buki. 

And-ol 4 kätunurǎ kaj keren e komuna Rïu Sadului, e tradicia phandel pes but miśto le naturalo śukarimaça, haj del tut jekh ʒaben autentiko and-o 
ilo le Marginimǎqo le Sibiosqi. 

 

---

Ol jekhto manuśa kaj avile and-o Rïu Sadului sas andar o Räśinari, haj sas len ol anava Ćupar, Bebera, Maelat haj Freskin - pa lenqe anava sas thode ol śtar kätunurǎ andar savenθe si kerdi e komuna Rïu Sadului. Maj anglal, maj prećiso ʒi and-o berś 1926, e komuna Rïu Sadului sas rig andar e komuna Räśinari haj sas jekh kätuno kadale komunaqo. Ol kaśtukane kolibe kerde kadalenθar k-ol punre le veśenqe sas lenqe khera k-o astaripen.

---

E paramići le thanesqi

Jekh andar ol bukǎ ol maj purane kaj inkerel pes vi ages si o barǎripen le ʒivutrenqo, maj but le bakrǎnqo. Vi kana, nakhindoj o vaxt, ol bakrǎ sas mai cïra, o obićejo le transhumancaqo inkerel pes vi ages. Ol manuśa kaj aven kathe haj kamen te prinʒaren ol obićejurǎ le bakrǎrenqe, aśtin te ʒan maj bute stïnenθe „kolibe“, kaj si and-e komuna.

---

E arhitektura le kherenqi

O vazdipen le kherenqo maj anglal sas and-jekh modo tradicionalo, jekh buki savi sas phangli zorales le anotimpureça, le phuvǎqe bukǎça haj o ʒivipen de savorre gesa le manuśenqo. Ol kamere si ćïra, ol felǎstre haj ol udara si tikne haj e generalo forma le kherenqi si kidini haj but ekonomiko.Ol ranga (kulore) kaj si kerde avrǎl si parno vaj sinǒ. Ol materialurǎ savença vazdine pen ol tradicionalo khera si o kaśt, e phuv haj o barr.