Mänästiră o Dimitrie Kantemir - e Khangeri Vovidenia

Kana telǎrdǎn p-o droma moldavisko na daśtis te na areses vi and-e xarr le Elanosqi, e komuna Dimitrie Kantemir, p-ol phuvǎ pherde istoriaça haj devlikanimaça. E Mänästirǎ Dimitrie Cantemir si jekh andar ol vetre monahalo kaj ingeren haj inkeren o istoriaqo drom le lahïkane nǎmosqo. 

Sar phenel e paramisi le thanesqi, paś-o gav Grumezoaja, paś-e mänästirǎ, si o steźaro le Tolontanosqo, pa savesθe phenel pes ke o raj o Śtefan o Baro phandelas le grastes lesθar. Kothas ʒalas pesqe telal, andar o veś, ʒi k-o skito kaj kerdilo mänästirǎ.

O raj o Śtefan o Baro den kadaja phuv jekhesqe andar pesqe ośtenǎ ke sas but zoralo, haj kadava kerel e jekhto kaśtuni khangeri. Pala kodoja, and-o berś 1692, o Raj o Dimitrie Kantemir vazdel jekh nevi kaśtuni khangeri and-o than kaj sas e angluni, kaj bućhol „o Giripen and-e khangeri le Devlesqe Dajorrǎqo”, kaj inkerel laqo anav haj kaj vi vi ages.

And-o altaro le purane khangerǎq „Vovidenia” si jekh kotor steźarosqo ćhindo, kaj si e sinia le somnale altarosqi. Ande sǎ so arakhesa kathe xakǎresa o phanglipen zoralo maśkar e khangeri, o manuś haj e natura!   

 O parakliso ivendesqo si e khangeri angluni la mänästirǎqi, kaj lǎs o anav „o Giripen and-e khangeri le Devlesqe Dajorrǎqi”, andar o śelberś XVIII. Kadava si kerdo sa andar kaśt, kerdo sar jekh nava tikni, haj pala ol laćharimata de andar o berśn2004 sas piktime and-e tehnika al-sekko. 

Avere rigaθe, e śerutni khangeri, kaj bućhol „o  Somnal Baro Mućeniko Dimitrie”, si maj nevi, sas vazdubu maśkar ol berśa 1997-2001. O stilo le vazdimasqo si bizantino, si kerdo vi sar and-e arhitektura moldovenisko, ama o ućharipen si maj but and-o stilo bukovinǎno. Andral, o naoso si buxlǎrdo, haj and-o somnal altaro daśtil te dikhǒl te e absida si and-o semićerko. 

O Dimitrie Kantemir, o vazditori la mänästirǎqo, biandilo and-o berś 1673 haj sas o xulaj la Moldovaqi dujvar (martie-aprilie 1693 haj maśkar ol berśa 1710-1711). 

Avrǎl ke sas xulaj, kadala vazdinǎs vi e kultura, sas jekh andar ol maj śerutne manuśa andar o umanismo haj o angloiluminisqo lahïkano.

Istoriko, lingvisto, etnografo, kompozitori, filozofo haj antropologo, o Dimitrie Kantemir sas vi membro le Ʒanglimatenqe Akademiaqo andar o Berlin. 

Paśal si maj but khangerǎ, sar si ol Mänästiri Gïrćeni, Fïstïći, Florești, Pïrveśti haj Gräźdeni, ama vi e khangeri andar o gav Grumezoaja haj e khangeri „ol Somnal Apostolǎ o Petru haj o Pavel” le Huśenqe Episkopiaqi.

Aver thana turistiko kaj trebul te dikhes len kana areses pe kadala thana si o Steźaro le Tolontanosqo, o Muzeo gavesqo andar e Grumezoaja, o Muzeo Eparhialo haj o Muzeo la Vitikulturaqo andar o Huśi vaj e Bar Ʒivutrenqi andar o Bïrlad.