Haj te dikhes e kula Kartianu, jekh simbolo le agorimasqo le śeliberśesqo XVIII, o maj baro kher zorǎrdo andar o foro Gorź. Pakǎl pes pa kadaja ke si jekh andar ol maj kuć bukǎ arhitekturalo le Themesqe Kulturalone Barvalimasqo, haj sikavel tuqe so manges te ʒanes.
Kadja sar ol vremurǎ paruvdile, sa kadja, sar nakhlǎs e vremǎ vi e kula Kartianu kovlǎrdǎs pesqo karaktero le arakhimasqo haj le dikhimasqo pa savorre bukǎ, haj paruvdili ande jekh kher kaj beśel pes ande lesθe. Ol xïvǎ le cïrdimasqe sas ućharde, ol felǎstrina sas buxlǎrde haj pharavde pen neve thana vaś ol udara. Ages kana aves te dikhes la, daśtis te dikhes so śukar si voj sar kher boiericko la familiaqo Kartianu. Daśtis te dikhes sar sas voj maj anglal and-ol ‘’laćhe vremurǎ’’ le mośtenitorenqe Kartianu kaj kerenas buki sar bare haj daśtis te dikhes aver gogǎqe phurdimata artistiko, save priminas manuśen kaj phenenas ke aven haj kerenas bare kidimata, pherde barvalipen.
Sas lini kaθar ol komuniśtǎ kaθar ol ćaće xulaja laqe, e kula Kartianu sas lini parpale ćak pala so agordilo o komunismo haj sas andi palem sar kher-muzeo andar o berś 1999. Ages voj si le Źudeceano Muzeosqi „Aleksandru Śtefulesku” andar o foro Gorź haj si jekh buki but kuć vaś o themutno barvalipen. Les si les kidini jekhe thanesθe jekh bari kolekcia xurǎvimasqi but purano, maj but gada suvde k-ol baja, kerde ande jekh kromatika spećifiko le forosqe Gorź, popularo ćaće cale andar o Gorź, tradicionalo bukǎ, tablowrǎ, kipuri haj kovoare kerde ande kadala thana.
De kana ʒas andre and-e Kula Kartianu aʒukerel tuqe jekh lilorro pa kadava than, sar na maj dikhlǎs pes, kaj si jekh albumo suvimatença k-ol baja le gadenqe andar verver thana le forosqe Gorź, kerdo and-o berś 1993 kaθar e Elizabeta Buzerea - siklǎrni andar o foro Tïrgu Źiu, haj dino le muzeosqe kaś te sikavel so śukar si ol tradicie gorźenicko.
So daśtis te dikhes haj si jekhutno k-e kula Kartianu si ol pridvoare and-o stilo albanezicko. Jekh vazdipen zoralo, korkorrutno haj jekhutno, savo phenel pa aver vremurǎ haj kerel tut te xakǎres tut maj paśe lenθar. Jekh khuvipen maśkar e istoria le barvalenqi le kheresqe haj e tradicia le thanesqi. Bukǎ arhitekturalo
E kula dikhǒl but śukar haj tradicionalo le kaśtukane śopněnça haj ol pridvorurǎ kaj trujaren la, haj si kerdi paśa e xarr le paněsqi Kärtior, na dur kaθar e Xarr le Źiosqi. Kadaja sas vazdini kaθar o Ćeauśu Kartianu k-o agor le śeliberśesqo XVIII haj sas k-o astaripen sar jekh kula. So nakhlǎs e vremǎ voj sas paruvdi butvar haj sas kerdi jekh kher, kadja sar si vi ages.
E paramići le thanesqi
E familia le Kartienenqi si la jekh istoria interesanto savi khuvel pes la istoriaça le kheresqi. Kadala sas ćhudine andre and-ol istoriko vremurǎ kana ol manuśa vazdenas pen kontra le sistemosqi. Von dine penqo kher te keren pen kodola malavimata garavde maśkar o Tudor Vladimiresku, ol pandurǎ haj manuśa save sas vaś e revolucia andar o berś 1821.
Vaś ke sas len phandlimata le manuśença śerutne la vremǎqe, but manuśa śerutne nakhle kathar, vi o Thagar o Karol o Dujto, o jekhto-ministro liberalo o George Tätäresku, o xramosarno Barbu Śtefänesku-Delavranćea.
Ande fiesavo milaj o kher sas pherdo nǎmurǎ haj amala aʒukerde lośaça. Vi e Maria Lätärecu kaj thodesas laqe o anav „e privigetoarea le Gorźosqi”, sas jekh manuś but śerutno akhardo k-ol baredivesa kaθar o Kher Kartianu.
Bukǎ jekhtune kaj ʒives len
Kana areslǎn ande kadava but śukar than, si musaj te dikhes:
E Khangeri „Ol Sfincǎ Apostolǎ”, o gav Kartiu, e komuna Turćineśti. Kathe, and-o berś 1817, o Pätru Kartianu dinǎs love vaś e khangeri le zidoça andar e lokalitatǎ, le hramoça „Ol Sfincǎ Apostolǎ o Petru haj o Pavel”. E khangeri inkerel and-o pronaoso e freska d-and-o berś 1817 le kipurença kodolenqe kaj dine love vaś e khangeri.
E kaśtukani khangeri „O Sutipen le Rajesqe Dejaqo”, o gav Horezu, e komuna Turćineśti
E kaśtukani khangeri andar o Horezu, e komuna Turćineśti. Vazdini and-o berś 1814, la khangerǎ si la forma navaqi, jekhe turnoça-klopotnica opral o pronaoso haj e absida le altarosqi kaj na sas cïrdini avri, poligonalo, panʒe laturença.
O Muzeo la arhitekturaqo popularo andar o Gorź, o gav Kurtiśoara. Putardo and-o berś 1975, o muzeo barvalǎrdǎs pesqi kolekcia, haj sas jekh vazdinipen but baro vaś kodola save kamen te prinʒaren sar ʒivel pes and-ol gava, haj kamen te ʒanen maj but pa e kultura popularo gorźenicko.
Linko kopiime! 
Ʒa maj dur le Google
