Ćetäcuja Kluź

Kana uśtes p-e Ćetäcuja le Kluźosqi, dikhesa nuferǎ, jekh kolco naturaqo but śukar haj jekh pukto but miśto belvedere, ama vi jekh than śerutno andar e istoria le Transilvaniaqi.

E paramisi le thanesqi khuvel pes kodolaça le zorǎrimasqi tipo Vauban, vazdini katar ol habsburʒǎ and-ol berśa 1715-1735, pe baza le projektojenqi kerde katar o arhitekto militaro Giovanni Morando Visconti. O zorǎripen sas vaś o garavipen le soldacenqo le armataqe thagarutni haj trebulas te dikhel o kontrolo opral o śerutno ćentro gavutno savo sas o Kluźo le śeliberśesqo XVIII. Sa atunći, lesqo than sas perfekto vaś o dikhipen le dromesqo vakerimasqe savo ʒalas p-o drom le Someśosqo.

E ćitadela sas la forma ćerxenǎqi haj sas la kolcoja panqe bastioanença. P-e latura vestiko sas jekh ravelino, jekh buki zorǎrimasqi sar jekhe bastionosqo maj nevo. O drom śerutno phirimasqo avelas karing o nordo haj nakhelas pande porta śerutni (e Porta Vienezo). 

Andral o zorǎripen sas: o vazdipen le komandamentosqo, e kazarma, e pulberäria, o arsenalo, o depozito armença, o depozito ćerealença, o than kaj kerelas pes o manro haj e xaning.

Ages, andar o purano ansamblo inkerde pen maj but bukǎ zorǎrimasqe, haj p-o platovo ol vazdimata le trine portenqe, haj aver duj andral.  

E Ćetäcuja le Kluźosqo si o maj nevo eksemplo arhitekturaqo baroko laiko inkerdi and-e Transilvania.

Berśenθar, o ansamblo inkerdǎs o than kazono, ama xasardǎs lokhes o śerutnipen strateʒiko.

Maśkar ol berśa 1834-1836 sas putardi e nevi kazarma, kerdi kaś te garaven pesn kam 500 soldacǎ, paśa e latura estiko le purane duvarenqi medievalo.

E Ćetäcuja gelǎs maj dur haj pherdǎs o rolo phandlimasqo militaro. 

Ʒi and-o berś 1966, ol vazdimata le purane tikne fortosqe habsburʒiko kerdilo o sedio sukćesivo maj bute unitatenqo militaro.

Paruvimata śerutne and-e konfiguracie le ansamblosqi sas kerde k-o astaripen le berśesqo ’70, pand-o vazdipen le Hotelosqo Belvedere.

Butʒangle manuśa

K-e Ćetäcuja sas phandlo haj mudardo k-o 11 maj 1849 o pastoro saso Stephan Ludwig Roth, istoriko, umanisto progresisto, reprezentanto śerutno le gogǎrimasqo sälisko, militanto vaś ol xakaja le saśenqe haj le gaʒenqe, jekh andar ol eroja le Revoluciaqe paśoptisteo. jekh plaka komemorativă kaj si pe facada jekhesqi andar ol vazdimata le purane ansamblosqe le Ćetäcujaqoanel gogi le phirutnenqe ke vov sas martiro.  

Trebul te phenas vi ke, ande sakodoja vremǎ, sas phandlo ande sakodova than vi o avutno baro botanisto ardeleano o  Florian Porćius, maj bute revolucionarença gaʒe haj saśǎ. 

Jekhune eksperience

P-o malo zervo le Someśosqo Tikno, o Parko Ćetäcuja del tut jekh dikhipen but śukar opral o Kluźo.

Kathar daśtis te telǎres karing o maśkar le forosqo, ande jekh phiripen le muzeenqo kluźeano, prinʒarde vaś ol kuć kolekcie istoriaqe, artaqe, etnografiaqe, haj ol ʒanglimata le naturaqe. Phenas tuqe te dikhes o Muzeo Themutno le Istoriaqo le Transilvaniaqo, o Muzeo Artaqo vaj o Muzeo Etnografiko le Transilvaniaqo. Jekh phiripen andar e Bar Botaniko „Aleksandru Borza” agorisarela kiri śukar eksperienca phirimasqi. 

Haj te na bistres ke san ande jekh foro jekhe zorale ʒivimaça kulturalo haj sportivo, kaj e oferta le evenimentojenqi ućharel savorre ćajlǒvimata.