E Diz Medievalo Angluni Katar O Moldoveneśti Kastrum Turdawar

Kana telǎres te dikhes ol zorǎrimata la Transilvaniaqe medievalo, jekh andar thana kaj te beśes si, ćaćimaça, o Moldoveneśti, and-o źudeco Kluź. Kathe, p-o malo ćaćo le lenǎqo Arieś, p-o ućo plajorro kaj si k-o nord-vesto la lokalitatǎθar, vazdelas pes and-e Maśkaruni Epoka jekh śukar diz, kaj sas ćentro le komitatosqo Turda ʒi and-o śelberś XIII.

Thovdino strateʒiko k-o 460 metroja, o zorǎripen dikhǒlas śukar vi karing vesto, karing ol plaja kaj si paś-e tang xarr le Arieśosqi, haj vi karing esto, karing e Turda. Śaj ke sas kerdo te kontrolil o sumnakaj, ol thana loneça katar e Turda haj o drom phanglimasqo le sumnakajesqe ćentrojença andar ol plaja Apuseni.

Vi ke ol aćhilimata le zorǎrimasqe na maj dikhǒn ages, e eksperienca le naturalone peisaźosqi si jekh but śukar.

---

Xarno istoriko rodinipen

E diz katar o Moldoveneśti (Turdavár/ Várfalva) si jekh andar ol maj purane zorǎrimata andar e Transilvania. Ol rodimata kerde ʒi ages sikaven ke sas andar o jekhto kotor vazdimasqo la dizaqo maj anglal and-o śelberś XI.

Pakǎl pes ke e diz sas peravdi katar ol mongolǎ and-e invazia andar ol berśa 1241-1242 vaj andar ol berśa 1284-1285. Ʒanel pes ćaćes ke, pala o śelberś XIII, e diz katar o Moldoveneśti na maj sas putardi.

Jekhune bukǎ arhitekturalo

E diz katar o Moldoveneśti sas la jekh kurtina oval-bivorta, vazdini ande maj but desar trin etapi vazdimasqe. Kana ande jekh angluni faza o sistemo zorǎrimasqo sas andar jekh valo phuvǎqo mardo haj palisada komplekso kaśtuni, and-e dujto faza, k-o nakhipen maśkar ol śelberśa XI haj XII, kerdǎs pes jekh inćinta andar blokoja barresqe laćhardi, kerindoj ol muja jekhe duvaresqe thulo 1,20 metrojenqo haj le phuvǎqe haj barresqe pherǎrimaça.

And-e trinto faza andar o śelberś XII vazdinǎs pes jekh duvar barresqo thulo 3-4 metrojenqo. Ol facade le duvaresqe sas kerde andar blokoja paralelipipediko vaj kubiko, haj o pherǎripen sas kerdo andar barra bilaćharde haj xurde barra phangle maśkar lenθe mortaroça gipsosqo.

---

Jekhune eksperience

Kana areses k-o Moldoveneśti, dikh vi e Khangeri unitariano, andar o śelberś XIII. Khangerǎ unitarieno si vi and-ol gava Bädeni haj Pläjeśti, haj and-o Steźeriś daśtis te dikhes e Khangeri reformime-kalvino. And-ol gava Bädeni haj Podeni dikhesa duj khangerǎ ortodokso kaśtune andar e dujto paś le śelberśesqi XVIII.

Kana plaćan tut ol phiravimata and-e natura, ke feri varesode kilometroja si ol Keji Borześti, prinʒarde anda o peisaźo veśuno haj ol śukar paněnqe peravimata.

Andar o Moldoveneśti daśtis te telǎres karing e Salina Turda vaj ol Keji Turziaqe, ama vi karing e Rimetea, prinʒardi anda laqi korkorruni arhitektura.