O KASTRO ROMANO KATAR E ILIŚUA

Jekh andar ol maj śerutne zorǎrimata de pe granica d-and-o nordo la provinćiaqo Daćia haj pala kadaja la Daćiaqi Porolissensis, si o kastro romano katar e Iliśua. 

O zorǎripen sas les rolo te dikhel katar e xarr le Someśosqi Baro,  haj kerdǎs kadja le kastroça katar o Käśeju, paśa o Deź, e maj śerutni baza arakhimasqi karing ol Plaja Cibleś haj karing ol thana le daćěnqe veste andar o Läpuś. 

O kastro romano katar e Iliśua si d-and-ol śeliberśa o II-to haj o III-to palal o Hristos haj sas 3 etape vazdimasqe, haj e agorutni si le palemkerimasqi and-o barr le zorǎrimasqe andar phuv haj kaśt, kaj sas vazdino maj anglal. 

Ages, and-e rig d-and-o sud-esto le gavesqo Iliśua, kodola save aven te dikhen, daśtin te dikhen numaj ol peravimata le tate paněnqe romano, save sas rig andar o ćivilo than. Von keren te avel dikhli sar vareso maj baro e ćivilizacia romano haj e but śukar arhitektura.

Ʒa haj phir haj dikh so śukar si kadala peravimata istoriko!

---

Xarno istoriko rodinipen

E istoria le kastrosqi astarel kana avilǎs k-e Iliśua jekh unitatǎ militaro, savi vazdel kathe jekh tikno zorǎripen andar phuv haj kaśt. 

K-o astaripen le xulavimasqo le thagaresqo Hadrian (118/119 palal o Hristos), k-e Iliśua si andi jekh unitatǎ kavaleriaqi, savi vazdela sa kathe jekh dujto zorǎripen andar phuv haj kaśt, saves si les duj śancoja arakhimasqe. Ande kadaja faza, o zorǎripen si but maj baro, haj si kam de 182,2 x 181,5 metrǎ. Vi kadja, vov na inkerela but, ama si rimosardo jekhe jagaθar, śaj ke atunći kana sas ol marimata markomaniko le Markusosqe Aurelius (166-180 palal o Hristos). 

Ande trinto faza vazdel pes o kastro barrutno, savo avela rimosardo sa jekhe zorale jagaθar.

---

Bukǎ arhitekturalo

K-e Iliśua daśtis te dikhes ol peravimata le paněnqo tate romano. Kadala sas panǎ tate publiko, save sas kerde te thoves tut, ama sas len vi jekh rolo soćialo, beśimasqo. Kana ʒasas kothe sas jekh śerutno evenimento and-o ʒivipen le fiesave gesesqo le romanenqo.

Ol tate panǎ katar e Iliśua si duj vazdimata formaça patrulatero, save sikaven jekh xulavipen interesanto. And-o jekhto vazdipen, o ʒaben andre kerelas pes maśkar jekh holo pe latura d-and-o sudo, andar savǎθe nakhelas pes and-o apoditerium, jekh than vaś ol vestiaroja. Sa kathe sas arakhle ol trin livnǎ sar sas and-e struktura le paněnqi publiko romano: tepidarium (e livni kaj sas pani tatorro), caldarium (e livni kaj sas pani tato) haj frigidarium (vaś ol śudre thovimata). Ol vazdimata le paněnqe tate sas len lenqe sistemoja tatǎrimasqe.

---

Jekhtune bukǎ kaj ʒives len

O gav Iliśua si andar e komuna Uriu, kaj si vi aver obiektivoja turistiko, andar savenθe phenas tuqe te ʒas k-e Khangeri romano-katoliko andar o gav Kristeśtii Ćićeului, savi si d-and-o śeliberś XIV, haj vi e Khangeri reformato andar o gav Uriu, vazdini andar barr zoralo, and-o stilo gotiko, and-ol śeliberśa XIV-XV. 

O gav Kristeśtii Ćićeului si o korkorro andar e Romïnia kaj arakhesa 11 statuje pe jekh drom maj tikno de 2 km. Von sas thode pande griźa jekhe ćhavesqi le gavesqo, o Trajan George Daskäl.

Kana ćajlǒl tut te astares maćhe, o pani  Kendertau si paśe.