O Kastro Romano Katar Pietroasele

Arakhlǎs pes and-o berś 1837 jekh but śukar khethano barvalipen gotiko prinʒardo sar „e Klośka le sumnakajune pujença” haj thovdǎs  e komuna Pietroasele andar o źudeco Buzäu p-e maj prinʒarde thanenqe andar e Romïnia.

E paramisi le thanesqi si jekh maj but sar interesanto, darriněnça but anglal. Frimi manuśa ʒanen ke k-o Pietroasele sas jekh śerutni baza marimasqi la armataqi romano. Maśkar ol śelberśa II-IV palal o Hristos, kathe sas jekh kastro romano kaj brakhelas e populacia ʒeto-dako andar o nordo la Munteniaqo. Kana sas thagar o Trajan, kadava sas and-o planglipen le kastrojença katar e Opruni Draźna, Mäläjeśti haj o Tïrgśoro Purano, śaj ke sas o agor le dromesqo kaj astarelas katar o kastro romano katar o  Barbośi - Galaci.

Ol anglune sondaźoja arheoloʒiko paś-o zorǎripen romano katar o Pietroasele sas kerde and-o berś 1866 katar o Aleksandru Odobesku. Atunći sas xastravde ol anglune bukǎ phuvǎqe andar o kastro katar ol punre le Plajesqe Istrica. And-ol palune rodimata arakhle pen but aćhilimata phuvǎqe kuć. 

Bezexenθar, o kastro romano na dikhǒl avral, ućhardo sǎ kadar ol akanune vazdimata. Ama k-o Pietroasele daśtis te dikhes o baro vazdipen hipokaustoça.

O vazdipen hipokaustoça (balneum) sas arakhlo kam k-o 400 metroja esto katar o kastro. Śaj ke kadava sas kerdo andar: apodyterium (vestiaro), sudatorium vaj laconicum (baja vrasěnça), frigidarium (bazino śudre paněça), tepidarium (bazino tate paněça) haj caldarium (bazino kirade paněça). 

Ol livnǎ, ol kuloari le vazdimasqe haj ol bazinetoja sas pardosime kotorença parne marmuraqe, ol duvara sas laćharde tenkujalaça kolorime haj piktime and-e tehnika fresco ande but śukar ranga, haj ol felǎstrina sasas phangle vitraliença andar kotora jagaqe ande maj but ranga fiksime and-ol rämi plumbosqe.

E paramisi le barvalimasqi katar e Pietroasa

Orso nevo arakhipen del amen emocii andar ol maj verver haj zorale. Kadja sas vi kana das duma pa o barvalipen katar o Pietroasele, andar savesqi paramisi daśtilas te kerel pes jekh filmo but laćho. 

E buki śirdel and-e primävara le berśesqi 1837. Kana kalavenas barr andar jekh kariera de p-e Xarr la Urgoajaqi, duj sade manuśa andar e Pietroasa sikavel jekh barvalipen ande savesθe sas 22 bukǎ sumnajakune xurǎvde kuć barrença. Ol duj phenen te bikinen ol kuć bukǎ, kadja ke and-e primävara le berśesqi kaj avilo bikinen o barvalipen le Anastase Tarba Verussiosqe, jekh antreprenoro kathar. Len paruvimasθe 4000 piaśtrǎ haj varesode ilićǎ haj khosne anda lenqe ʒuvlǎ. Kaj te śaj te aven ingerde maj lokhes, ol kotora maj bare sas pharade haj  bangǎrde le tovereça. Kadja, ol maj but andar ol barra kuć kaj xurǎvenas ol bukǎ sumnakajune pele telal, aresloj and-ol vasta le ćhavorrenqe andar o gav.

Pala e anketa kerdi, maj line pen palem feri 12 kotora, phare sǎ 18,7975 kilogramojenθar.

Pala so sas lino, o barvalipen sas sikado and-ol muzeoja prinʒarde andar o Paris, Londra haj Viena. And-o berś 1917, si bićhaldo k-e Moscova, sar rig andar o barvalipen  la Romïniaqo, katar boldel pes and-o berś 1956. Ages daśtis te dikhes les k-o Muzeo Themutno Istoriaqo la Romïniaqo andar o Bukureśti.  

Kana areslǎn and-o Pietroasele, phenas tuqe te dikhes o śukar monumento „e Klośkc sumnakajune pujença”, kaj sikaven o than kaj sas arakhlo o prinʒardo barvalipen. Nakhindoj andar o gav e Pietroasa Tikni, daśtis te aćhes k-o Muzeo barresqo, kaj si sikade ol ćhinimata and-o kalkaro le meśterosqe Jon Moaka, prinʒardo kathar. 

Te na bistares ke k-o Pietroasele, ande jekhto kurko andar o septembrie, inkerel pes o Baroges la Tämïjoasaqo, kaj avena ol manuśa tuθe drakhença, mustoça, molǎça haj tradicionalone xamatença, ama vi muzikaça haj popularone khelimatença. Maj but, dikhesa demonstracii purane bukǎnqe pa sar kerel pes e mol.