O KASTRO ROMANO KATAR E BOLOGA

O kastro auksiliaro katar e Bologa sas o maj vestuto zorǎripen romano de p-e frontiera la Daćiaqi Porolissensis. 

Vazdino sigo pala so ol romanǎ marde, kana sas thagar o Trajan (106-117 palal o Hristos), o kastro kheldǎs jekh rolo śerutno and-o dikhipen pa kon ʒal haj kon avel d-and-o vesto la provinćiaqo Daćia. 

Sode sas vov, arakhle pen trin faze vazdimasqe. Katar jekh jekhto zorǎripen le thaneça de andral valoça phuvǎqo haj parǎte kaśtukane, o kastro barilo, haj sas zorǎrdo barreça, kam and-o maśkar le II-tone śeliberśesqo haj o astaripen le III-tone śeliberśesqo palal o Hristos. 

Ande lesqi istoria sas xramosarde evenimentoja śerutne, jekh andar kadala sas atunći kana avilǎs o thagar Caracalla and-o berś  214 palal o Hristos. 

Akana, o kastro auksiliaro katar e Bologa si jekh andar ol maj miśto inkerde sitoja arheoloʒiko kasave andar e Romïnia. 

---

Bukǎ arhitekturalo

Andral o zorǎripen dikhen pen: o vazdipen le komandamentosqo (principia), o kher le komandantosqo (praetorium), thana kaj inkerel pes o giv (horrea) haj kherorre kaśtukane. 

Andar e bar la  principiaqi nakhelas pes ande jekh sala ućhardi (basilica), savǎ sas la maj but desar jekh tribunalo p-ol riga. Ol 4-5 kamere śaj ke sas vaś e administracia, kodoja d-and-o maśkar sas sanktuari vaś ol stǎgoja le kidimasqe. 

O Praetoriumo si les jekh plano tipiko jekhe kheresqo mediteraneeano, jekhe barǎça and-o maśkar, haj pridvori p-e savorre riga. Ol thana de p-ol riga d-and-o esto haj jekh kotor d-and-o sudo, si len sistemo tatǎrimasqo telal e podǎwa (hypocaustum).

---

Kuć bukǎ

Ol arakhimata arheoloʒiko kerde paśa o kastro auksiliaro katar e Bologa si but bare. 

Andar ol artefaktoja anda e jekhto faza le kastrosqi, phenas: love somnakutne republikano vaj inkalde katar ol thagara andar o I-to śeliberś (o Nero, o Otho), e ćeramika but kuć (terra sigillata), haj vi ol cigle śtampilime. 

And-o kher le komandantosqo (praetorium), o materialo arheoloʒiko si but verver: katar ol biźuterie andar materialoja kuć, k-ol bukǎ xurǎvimasqe haj sirimǎ grastenqe, armamento haj ekipamento militaro, vasoja sastresqe haj stiklaqe, ama vi kotora andar jekh felǎstrin, jekhutne ʒi akana and-e Daćia. 

---

Jekhutne eksperience kaj ʒives len

K-e Bologa, paśa ol peravimata le kastrosqe romano, arakhesa jekh andar ol maj śukar diza medievalo andar e Transilvania. Kana uśtes k-o oprutno nivelo le turnosqo śerutno ćirkularo la dizaqo, dikhesa jekh peisaźo but śukar le xarrǎça le Kriśosqi kaj thavdel sigo.

Na dur kathar si o Asǎv paněsqo katar e Bologa, jekh andar ol maj purane andar o źudeco Kluź. K-o asǎv ʒal vi jekh vïltoarea, jekh buki kerdi andar jekh kuva bari kaśtukani, and-e savǎθe e zor le paněsqi kerel o thovipen le gadenqo, suvimata thule haj kovoare.  Haj e rajni Floarea Ʒeran, aʒukerel tuqe lośali haj le vastença zinzarde, kaś te phenel tuqe sar sas ol manuśa le asǎvesqe maj anglal.