E Filatǐn Thury-Bányai

Maśkar ol uće brazǎ haj ol lisǎme kastanǎ, and-o tikno gav Tamaśfaläu, dikhesa jekh biźuteria arhitekturalo bari, ama garavdi - e Filatǐn Thury-Bányai.

Si jekh andar ol maj bare vazdimata andar o them Trin Skamina (Trei Scaune), so cïrdela kirro dikhipen maśkar ol but bukǎ save aśtis te dikhes len and-jekh stilo empire, save pheren laćhe gustoça ol parǎte de avrǎl. Sa kadja, savorri filatǐn si ućhardi jekhe auraça pherdi eleganca haj laćhipen, sar si and-o astaripen le sekolosqo XIX, kana phenel pes ke sas vazdini. 

E familia Thúry si kodoja savi vazdinǎs o konako. Telǎrindoj andar e Ungaria, areslǎs and-o Tamaśfaläu k-o astaripen le sekolosqo XVII, haj pala o meripen le maj prinʒarde manuśesqo andar e familia, o deputato Thúry Gergely, o vazdipen sas dino k-e familia Bányai. Ages, e filatǐn si rig andar o ʒivipen le manuśenqo, avindoj kher kulturaqo. 

Pa ol stilistiko bukǎ, phenel pes ke kadava vazdipen sas vazdino k-o astaripen le sekolosqo XIX, ama na-i ćhudini avri vi e buki ke sas jekh nevǎrdo vazdinipen le purane konakosqo Tamásfalvi.

E Filatǐn Thury-Banyai si la jekh forma rektangularo, haj e forma le facadenqi si verver. Kadja, e facada prinćipalo dikhel pes maj zorales ke si duj kotora lateralo le zidosqe haj si girlande and-o stilo empire, haj e rig kaj si moça karing e bar si la jekh eleganto pridvori, inkerdo kaśtukane stïlpenθar, thode opral jekhe śirosθe arkadença.  

Katar ol phure save ʒivisarde and-e gloriaqo perioada le filatinesqe, vaj save aśunde vi von katar lenqe phure, ʒanas tikne riga paramićaθar pala’i ”Laʒajpnasqo plajn”, ”Le rićhinenqo kelipen” vaj ”O ćhonut la rajnǒraqe Lotii” savo nakhela andar ol pivnice le filatinesqe

Paruvipnasqe, jekh andar ol phure le gavesqe, o raj Béla Szőcs, biando and-o berś 1920, anel angle e godi pala’i familia lesqi, phangli katar jekh piesa mobilierosθar andar e filatin, thaj sas le Gergelyesqi Thúry. E paramići le zeleni meselǎqi astarel pes kadja: phenel pes ke le Gergelyesqi Thúry ćajlǒlas lesqe ol baxtesqi kelimata e lilença. Kadja but ke and-o jekh ges pokindǎs but vaś lesqi ”distrakcia”.

Ol vaka le gavesqe phenen ke o raj Kristóf, o dad le rajesqe Bányai, lilǎs katar o Gergely Thúry sea ol proprieteturǎ andar Tamásfalvi, e filatin thaj vi lesqe ʒuvlǎn. O baro xasaripen dukhavdǎs les kadja but pe rajes Thury, ke maj manglǎs inke jekh runda kelimasqe, kaś daśtil te lel pesqe parpale pesqe ʒuvlǎ - Mária Bíró vaś Csíkszentkirály.

Le tuqe vaxt te arakhes lokhes laqo strafaipen, o baripen haj o spirito kaj na merela nićijekhvar!