O Filatin Pekri andar o Ozd

P-i plajn kaj dikhel opral le tikne gavesʒq mureśano Ozd vazdel pes barikanes o Filatin Pekri, jekh ʒivdi komoara le renasćentismosqo arxitekturalutno. O Filatin elementurença baroćea si pherdo paramićenθar le magǎrisko grofinenqo kaj ʒivisarde kathe, tha cira ʒene ʒanen ke and-i kodoja kajfal ages sar jekh bareder fortareaca ʒivisardǎs thaj xramosardǎs alava pherde xakǎripnasθar thaj emociaθar I but prinʒardi poeta magiarutni Kata Szidonia Petrokzy. 

Avindoj jekh hitoria maj bari de 400 berśa, vaxt kana sas p-o jekh var la familienqe Radak thaj Pekri, i filatin sas phabardo jekhe jagaθar thaj sas palem vazdino and-o berś 1732. And-i pesqi vazdipnasqi perioada kathe beślǎs o grofo Lorinkz Pekri thaj pesqi ʒuvli Kata Szidonia Petrokzy, jekh andar ol anglutne poetea le magǎrutnisko baroko. And-ol bute vaxta kana sa sasas pesqo murś, kadaja kerdǎs buti maj but p-i ekleziastiko literatura reformime thaj xramosardǎs but poezie kaj denas duma pala-o meripen thaj o manuśesqo dukh. 

And-e amare gesa i filatin si jekhe kreśtinisko asoćiacia kaj marel pes te del palem o strafǎlipen kaj sas maj anglal. I Fundacia Bonus Pastor daśtilǎs and-ol palutne berśa te laćhǎrel o sasto ućharipen thaj administril akana, kaj sas anglal ol graźdurea, jekh ćentro vaś o sastǎripen le ʒenenqo kaj si len dependencie. I Filatin ingǎrel maj dur i buki savi i laćhi ilesqo magǎrutni poeta kamelas les but p-o kadava than, kodoja te lośarel i dukh le manuśenqo thaj te anel palem i speranca. 

I Filatin sas vazdino and-o śelberś XVII thaj vi kana lesqi forma falas ka sas les jekh arakhajpnasqo rolo, na sasas les sar  ke kadava te avel les kadava rolo nijekhvar. Vi kana na prinʒanel pes o ćaćutno vaxt kana sasas vazdino thaj nići o anglutno xulaj, ʒanas ćaćes ke maj but berśa sas beśimasqo kher. Le filatinesqo plano sasas jekh tipiko renasćentisko, soθar sas jekh pätrato turnurença ćirkularea k-ol kolcurenθe. 

 Kana astardǎs o Independenciaqo Maripen, Lorinkz Pekry sas astardo, thaj and-o vaxt kana sasas phandado nakhlǎs and-e rig le Ferenciesqi Rakoczi. Pesqi ʒuvli sas astardi vi voj khetanes lenqe panʒe ćhejança thaj sasas phandade k-o Sibio maj but de jekh berś. Kathe Kata Szidonia sas lan jekh tikno akćidento śelebralo vaskularo. I Familia sas thovdini te naśel and-i Transilvania and-o berś 1705 thaj 1707. Garavdǎs pes jekhto var and-o Huszt, haj maj palal and-o thagarutno filatin andar o Beregszentimiklos, kaj vi muli. Sas praxosardi and-i reformime khangeri andar o Huszt, thaj pesqo praxomasqo than daśtil te avel vizitime vi ages. Pesqo murś muli pala laθe and-o praxomasqo than jekh berś maj palal, and-o berś 1709. Sosqe na sas len ćhave, jekh var lença muli vi i rajkani ranik la familiaqo Pekry.