I Khangeri kaśtesqe ”o Svunto Prooroko Jlie” Petriś, Bistrica-Nasaud

Primisardi daro k-o astaripen le śelberśesko kaj nakhlo, I Khangeri kaśtesqi le hramoça ”o Svunto Prooroko Jlie” beśel vi ages paśa o ćimitiro phurano la gavesqi Petriś Sas tradini le vurdonença andar I Ilva Bari, isindoj palem vazdini maśkar ol berśa 1901-1903. 

Le zidurença kaśtesθar bradosqe, thocdine p-i jekh zorali temelia kerdi andar barr pajesθar, I khangerǒrri sikavel pes anglal maśkar I simpliteta thaj modestia. 

Andre, ol dikhimata si astarde katar o but śukar dekoro ćindo kaśtesθe le udarenqo thagarne thaj katar o but kuće ikoane rangǎrde p-i kaśt. Andar ol śukare bukǎ kaj śukarǎrel o svunto thanooro, inklǒl anglal ol śergarea jekhe uźo parnesθar, suvǎrde le motivença tradicionalutne rumunikane katar ol butǎrne ʒuvlǎ andar o gav Petriś, sar jekh pakivali marturja le kamipnasqi andar o Del. 

 I Khangerǒrri si sa vaxt lośali akharnenθar, kadja ke ker tuqe drom kathe, kuć phiramnea!

---

Jekh xarni historikano nakhavipen 

O gav Petriś sas xramosardo dokumentaro and-o jekhto var akana de maj but de 700 berśendar, maj ćaćes and-o berś 1311, and-o lil xramosarel ke o isipen le rumunienqo and-ol kadala thana inke andar o berś 1260.  

And-i kadaja perioada, I lokaliteta bućhǒlas o Svunto Petru. Maśkar ol gaʒe thaj ol saśea andar I lokaliteta Husalserfen avilǎs jekh proćeso, krisinǎrdo k-i Bistrica, pala savesθe ol saśea kiśtigisarde, lilindoj kadja o gav Svunto Petru thaj dinidoj les o anav Petresdorf. 

Ol gaʒe kaj beśelas kathe ʒivenas k-o sudikano agor le gavesqi, isindoj and-i jekh bari rig ol servitorea le saśenqe. Na maj but de 40 familienθar ʒivenas paśa I parohia Ragla and-o berś 1900, haj andar kadaja ol gaʒe andar o Petriś primisarde daro I khangeri kaśtesqe andar I Ilva Bari, cu sea le ikoanença thaj o ikonostaso.   

---

Arxitekturalutne rigorrimata

 I katapeteasma la khangerǎqi, ol thagarne udara thaj kodole diakonutne, si sea kerdine kaśtesθar, thaj ol rangǎrimata si vi von zugravime vorta p-i kaśt.  

E ikoana le Svuntonesqe Dimitrie phiravel o xramosaripen ”Tudor Zugrav”, thaj e ikoana kaj sikavel le Isusos o Laćho Pastoro si xramosardi kaθar o zugravo Vasilika katar e Katina. 

Ol thagarne udara si skulptome, isindoj and-ol medalioane sikavimata le Evangelisturenqe thaj le Laćhi Vestaqi. P-i ćaći rig la udaraqi thagarni arakhel pes jekh xramosaripen, kaj si xramome o ges le vazdipansqe le phurane khangerǎqo andar I Ilva Bari, o berś 1778, tha so maj probabilo, k-o palem vazdipen la khangerǎqo, o berś sas laćhardo andar o 1748 k-o 1778. 

---

Korkorutne eksperience 

I zona si jekh ćaći komoara andar ol manuśa kaj ćajlǒl len te phiren. O drom maśkar I Transilvanica nakhel vi andar I komuna Ćetate, nakhavindoj vorta anglal le khangerǎθe andar o Petriś.

Maj but, ol phiramne maj daśtin te beśen vi k-i Kabana viniripnasqi ”O Plajn-Kalo” vaj and-i rezervacia naturalo ”I Veś Orheiu la Bistricaqo”, prinʒardi andar I laleaua pestrico.