I Khangeri kaśtesqi ”O Sovipen le Dajaqi le Devlesqi” andar o Lapuʒio Telal

E Khangeri kaśtukani le hramoça „O Sutipen le Devlesqe Dejorrǎqo” andar o Läpunʒiu Telutno si jekh andar ol biźuterie arhitekturalo le barvalimasqo kulturalo hunedoreano. 

P-o tikno kuduni beśel xramosardo o berś 1765, ama vi e grafika khosli le xramosarimasqi andar o altaro sikavel sakodova berś, kana śaj te sas vazdini e khangeri. E klopotnica dikhǒl pand-o foiśoro baro, putardo p-ol konsole, opras savo ućǎrel pes karing o ćeri jekh koifo eleganto, bazaça pätrato. 

Vi kana e piktura muralo si akana khosli, daśtis te prinʒares o stilo jekhutno le butǎrnesqo zugravo o Petru Nikolići Moler.

P-o duvar vestiko le pronaososqo, and-e sćena „Avel e dujtovar”, dikhesa le Arhangelos Mihail savo phiravel gad haj kalca haj si les o muj le Klośkasqo. 

Av ci to k-o Läpuʒiu Telutno, kaj uimiena tut ol śukarimata inkerde andar o puranipen, te lośares ol jakha haj o gi! 

E piktura andral le khangerǎqi si d-andar e jekhto paś le śeliberśesqi XIX, haj sas kerdi pe jekh suporto andar kile steźarosqe haj blane andar kaśt bradosqo p-ol bolte.  

E ikonografia sikavel sćene andar o ćiklo hristoloʒiko, thode p-o reʒistro katar e baza la botaqi haj xulavde pande bande rangǎrde. 

P-e latura sudiko la khangerǎqi śaj dikhen pen ol sćene kaj bućhon „O Pilat thovde penqe vasta ratesθar bidośalo”, „Rugisarde pen o Hristos and-e bar nasulimaça”, haj vi „Ande le Isusos angl-ol arhiereja”. Paruvdimasθe, e latura sudiko sikavel „O Thodipen la kununaqo kanrenqi”, „Ingerindoj o Truśul k-e Golgota, le Hristososqi” haj „O Ʒivdǎripen le Hristososqo”.

 Kana sa aćhilen ande kadava than, daśtin te dikhen vi aver läkaśoja kultosqe. O Skito katar e Ohaba, e khangeri andar o Teiu vaj e khangeri kaśtukani andar e Holdea si vi von lośale te aven. 

Jekh obiektivo interesanto vaś kodola savenqe ćajlǒl len e istoria naturalo, sikavel les e Rezervacia fosilifero kaj si and-o Läpuʒiu Oprutno, kaj sas arakhle maj but de 1.400 spećie fosile.