O Ansamblo la Khangerăqo Reformato Śard

O than si phendo vaś e jekhtovar ande jekh lil andar o berś 1238, sar simplo villa. K-o astaripen, kathe vazdinǎs pes jekh khangeri romaniko trine navença haj jekh absida semićirkularo, vazdini k-o agor le śeliberśesqo XIII.

E Khangeri andar o Śard sas vazdini and-o stilo jekhe bazilikaqo romano, haj si la trin nave haj jekh absida semićirkularo, haj kana sas agordini si k-o agor le śeliberśesqo XIII. K-o astaripen le śeliberśesqo XV maj thodǎs pes jekh koro gotiko poligonalo, inkerdo kontrafortojenθar, jekh portalo p-e latura nordiko haj ankadramentoja gotiko k-ol felǎstrina. K-o agor le śeliberśesqo XV, e khangeri sas zorǎrdi duvarença andral haj jekh turno portaqo, haj aver paruvimata śerutne sas kerde maj palal, and-ol śeliberśa XVII haj XVIII.

Jekh buki verver si sikavdi jekhe ankadramentosθar ćhudino and-o duvar sudiko, p-e savo si xramosardo o berś 1690. E khangeri si trujardi jekhe zorǎrimasθar formaça ćirkularo kaj na-i sajekh, kerdo andar barr zoralo lenǎqo, haj si les diametro maśkar 56 haj 60 metrǎ.

 O ućipen le thanesqo andral si les 6-7 metrǎ, haj o duvar si thulo de 1,10 metrǎ. Jekh turno portaqo, paśe peravdo, si and-e rig nordiko. O turno inkerel but miśto akana o purano źgǎbo barrutno avrǎl, p-e savesθe xïstralas jekh grätari sastrutno kaś te phandel e porta. 

O turno-klopotnica, vazdino and-o śeliberś XVIII, si les śtar niveloja haj sas vazdino andar kärämida, haj e fundacia sas kerdi andar barr lenǎqo haj karieraqo. 

And-o Śard maj si o kher monumento le familiaqo Esterházy, savo paruvdǎs bute xulajen, nakhlǎs andar paruvimata kana sas o komunismo haj sas palem le xulajenqo pala o berś 1989. O kher si tipiko vaś e arhitektura renasćentisto palutni transilvänisko śeliberśesqi XVII. Telǎrindoj katar o xramosaripen „Kathe xalǎs o manro kerko le naśavimasqo e Toldalagi Maria, 1724” si e paramići sar ke kadaja sas naśavdi kathe. Phenel pes ke and-ol ratǎ ćhonuteça pherdo, o dikhipen la Mariaqo phirel andar e bar le konakosqi xurǎvdi ande jekh rokia parni.

Ama pa ol ćhoxane, paramićǎ haj jekh khangeri vazdini akana maj but vremǎ, da daśtis te ʒanes numaj dake na ʒas ʒi kothe. 

O Śardo si numaj varesode kilometrojenθar dur katar e prinʒardi lokaliteta Alba Julia. Kathe, ol phirutne daśtin te arakhen e istoria le thanesqi savi zinzol pe duj mie berśa, ol maj prinʒarde ansambloja si: o kastro romano, e diz medievalo haj e Diz Alba Karolina. Ages, e Alba Julia si jekh andar ol maj śukar foroja vaś ol turiśtǎ andar e Romïnia haj avrǎl.