E Kaśtukani Khangeri e Kuvioasa Paraskiva andar o Piano Oprutno

Si kerdi andar kaśt, ama andar e phuv pe savǎθe beśel inkaldǎs pes somnakaj. And-o limori le Khangerǎqo „E Kuvioasa Paraskiva” andar o Piano Oprutno, inke maj arakhen pen kile mulikane andar kaśt, xurǎvde śukar, p-e savenθe si xramosardo o simbolo XIII, de kana sas e kolonizarea romano, haj kathe beślǎs e Leʒiunǎ XIII Gemina.

Kuśtika dosta ćhinimasqe, ćerxenǎ ande kolcoja, rozete spicença uśten p-ol stïlpǎ le vazdimasqe katar o Piano, garavindoj vi von sakodoja tradicia sar kodola andar ol purane limorǎ andar sǎ o them. 

E khangeri de ages sikavdǒl pande arhitektura le läkaśojenqi kultosqe kaj na maj na-i ande sǎ e xarr le Pianosqi. Inkerel ol bukǎ kuć barvalimasqe, ama vi jekh piktura but śukar. 

Jekhe istoriaça maj verver, e Khangeri kaśtukani andar o Piano Oprutno phiravel e amprenta le sadimasqi haj le bibarikanimasqi spećifiko le purane khangerǎnqe, ama ćaće.

Phenel pes ke p-o than le khangerǎqo kaj si akana sas aver, kerdi andar grädele haj tenkuime phuvǎça. Trujal laθe sas vazdini e khangeri kaśtukani, and-o berś 1761, haj pala so agordilo o vazdipen, kodoja grädelenqi sas vazdini andral. 

E vremǎ haj o mukhipen kadja thode penqi amprenta opral o läkaśo kadja de but, ke and-o berś 1918, pala so agordile ol bukǎ le nevǎrimasqe, na maj mukhle o than le pronaososqo haj numaj jekh rig andar o naoso. Ages, and-e struktura le vazdimasqi arakhas numaj o altaro haj jekh tikni rig andar o naoso, haj o turno sas thodo p-e rig savi inkerdǎs pes.  

Kana sas o Jekhto Lumǎqo Maripen ol kudunǎ katar e nevi khangeri sas vazdine. Kadja, o kuduni andar o turno le purane khangerǎqo sas thodo and-e nevi khangeri, haj sas xramosardo pe lesθe: „O Piano Romïnisko, o raśaj Mojse, o raśaj Joan 1761”.

Pala o xramosaripen le khangerǎqo, e piktura sas kerdi and-o berś 1761, śaj ke katar o Jakov andar o Räśinari. Kadaja na-s agordini ande sakodova berś, haj o pronaoso sas piktime katar ol artiśtǎ andar e śkola katar o Laz. O Savu o zugravo, khethanes le Simonoça o zugravo, piktien vi ol sfeśnikoja, śukar skulptime. E piktura sas but miśto varruime p-e pïnza thodi p-ol duvara kaśtukane. 

Andar e piktura kerdi and-o berś 1761 maj inkerel pes ʒi ande amare gesa numaj kodoja andar o altaro. Pala so sas dikhli but miśto, phendǎs pes ke kathe kerde buki jekh vaj maj but zugravǎ postbrïnkovenisko. Kadala kerde, talentoça verver, manuśen mujença rotundo haj ekspresivo, haj vi śukar xurǎvde.  

Paśe e lokaliteta kaj sas e khangeri kaśtukani, and-o Piano Telutno, aźukerel tut vi o ansamblo le khangerǎqo evangeliko, savo si d-andar o śeliberś XIII. 

Interesanto dikhimasqo vaś orso phirutno, ama maj but vaś kodola save ćajlǒl leb e istoria le thanesqi, si o sito arheoloʒiko paleolitiko „Podei" andar o Piano Telutno vaj e Ekspozicia Etnografiko, savǎ si la verver lila haj bukǎ purane, save sikaven o ʒivipen le manuśenqo kathar.