E DIZ NOBILIARO KOLCEŚTI

Mukh tut lino katar o drabaripen le istoriaqo kana dikhes e Diz nobiliaro Kolceśti, jekh monumento medievalo but kuć kaj si and-e komuna Rimetea andar o źudeco Alba. Kadaja kaj na phenel khanći, ama ʒanel sǎ and-ol 700 berśa de kana si voj, e diz sas vazdini katar e familia nobiliaro Toroczkay vaś o arakhipen haj garavipen, pana so avile ol tätarǎ and-o śeliberś  Xlll.

Avesa uimime siguro lesqe thanesθar: p-o vïrfo jekhe plajesqo barrutno, trujardo thanenθar but śukar. 

Dikh ol peravimata le dizaqe medievalo haj bolde tut palem and-e vremǎ, haj godisar tut k-ol śerutne momentoja andar lesqi istoria but phari. Dikh sar ol duj riga le dizaqe zinzaren pen p-o dïlgipen la parǎtaqo le stïnkaqo sar jekh jekh kuć dantela. 

E Diz e Oprutni uimiel tut pand-o purano śerutno turno but baro, zidojença thule, kana ol peravimata le Dizaqe e Oprutni phiraven o xorǎripen le thanenqo but bare, felǎstrinença bare kaj sas maj and-e filatǐn. 

Lośar tut jekhe eksperiencaθar istoriko pande jekh phiripen but śukar and-o ilo la Transilvaniaqo! 

---

Xarno istoriko rodinipen

And-o berś 1476, o Matej Korvin lel e diz katar o Kolceśti, vaś ke ol nobilǎ la familiaqe Toroczkay ćhude pen and-o maripen kontra le thagaresqe. Maśkar jekh dinipen thagarimasqo andar o berś 1516, o Ferenc Toroczkay haj ol manuśa save aven pala lesθe, aven pe proprietatǎ la dizaqi haj le thanesqi kadalaqo. 

O maripen la dizaqo sas k-o 14 martie 1704, telal o xulavipen le baronosqo Johann Karl Tige. Pala o maripen, e diz aćhilǎs numaj jekh peravipen. 

Kana sas vazdino, ama vi kana sas peravdo o zorǎripen si kerdo o xramosaripen komemorativo andar o berś 1892, kaj si paśa o giripen andre de p-e latura d-and-o sudo le Śerutne Turnosqo.  

---

Bukǎ arhitekturalo

And-e struktura la Dizaqo nobiliaro Kolceśti dikhas duj riga verver: e Diz e Telutni haj e Diz e Oprutni. 

E Diz e Telutni si kerdi andar jekh baro turno formaça patrulatero - o Śerutno Turno haj jekh bar andral. O turno sas les jekh parteri bangǎrdo haj 3 etaźoja save sas xulavde parǎtenθar kaśtukane, inkerde kilenθar thule. 

E Diz e Oprutni si o than barrutno le vïrfosqo le plajesqo. O maj purano elemento lesqo si o turno peravdo and-e bari xïv and-o berś 1868. K-o sudo kadale turnosqo arakhen pen ol thana andral e Filatǐn, save si d-andar o śeliberś XV. 

O bastino kaj si k-e limita e sudiko la dizaqi, haj sas les felǎstrina cïrdimasqe vaś ol arme jagaqe.

---

Bukǎ jekhutne kaj ʒives len

Kana ćajlǒn tut ol phirimata p-ol plaja, daśtis te alosares jekh drom savo te nakhel vi andar ol Kolcǎ le Traskäosqe (1.113 metrǎ), haj vi o Barr le Sekuiosqo (1.129 metrǎ). Lośaresa tut thanenθar but śukar. 

Kana boldes tut, aćh k-e Rimetea, o but prinʒardo gav vaś e kuć arhitektura tradicionalo. Uimiena tut but laćhes ol khera andar barr, le facadaça varruime and-o parno haj oblonoja zeleno. 

O but prinʒardo xramosarno, o Jókai Mór xakǎrdǎs jekh gogǎqo phurdipen katar o śukaripen le gavesqo Rimetea, saves dikhlǎs les and-o berś 1876. Lesqo lil „Jekh si o Raj” phenel pa o ʒivipen kadale gavesqo, o peisaźo but śukar, e reliʒia, ama vi o porto but śukar andar e Rimetea.