E kaśtuni khangeri o Somnal Nikolae - Kolaku

Cïrden tut ol thana maj frimi prinʒarde haj dikhle? San gata te arakhes jekh biźuteria kaśtuni garavdi maśkar ol xarra la Moldovaqe? Atunći trebal te areses and-o gav Kolaku andar e komuna o Fundo la Moldovaqo.

O gav bućhol kadja pala e forma le paněsqi kaj nakhel andar o barr le plajesqo, haj e paramići phenel ke sas kerdo katar jekh familia naślǎdi  andar o gav paśuno, ke pakǎlas pes ke si la ćuma.

Sar-nesar, kahte vazdinǎs pes kam and-o berś 1800 jekh śukar khangeri kaștuni, kaj bućholas o Somnal Nikolae. Dikhesa la dural, voj si sar jekh perla liniște aćhimasqi haj kadimasqi. Na si makhli andral haj nići avral, ama laqo kaśt aćhel zoralo. Ol duvara andrune si ćhinde, haj o ućipen la turlaqo del la jekh dikhipen gotiko.

Manuśa bare andar kadava gav sas piktorǎ, siklǎrne, ama sa kathar sas vi jekh primari kaj sas le forosqo Ćernäuci andar o Dujto Lumǎqo Maripen, oTrajan Popovići, prinʒardo ke xastrajlǎs 20.000 evrejen katar e deportarǎ. Maśkar e khangeri, ol manuśa de paśa laθe, natura haj istoria, ande sǎ e Moldova si jekh phanglipen zoralo, spećialo.

Daśtis te dikhes o kher parohialo kaj si muzeo, daśtis te arakhes le Dorinos Kokïrcä, barvalipen manuśikano ʒivdo, kaj phenela tuqe śukar paramićǎ. Ćaćes, kana ʒasa tuqe kathar, daśtisa te phenes ke arakhlǎn jekh  than maj frimi ʒanglo, ama but śukar! 

---

Xarno istoriko rodinipen

P-e temelia jekhe tikne purane khangerǎqi, savǎqo ikonostaso sas inkerdo, and-o berś 1800 vazdinǎs pes o ansamblo khangerǎqo andar o Kolaku. O vazditori la mänästirǎqo, o Gavril Ćuperkovići, raśaj protojereu, kamlǎs te avel praxome and-e bar la khangerǎqi pala so merela.

Paramića pala o puranipen la khangerǎqo si ol xramosarimata kaj si p-o klopoto la khangerǎqo, o xramosaripen kaj si p-e ikoana le Devlesqe Dajorrǎqo, ama vi p-o truśul le bukǎrnesqo Jonicä Śalvari.

---

Korkorutne eksperience kathe vaj paśal

Ol manuśa kaj aven te dikhen e khangeri daśtin te lien rig k-ol bukǎ dine katar ol manuśa la khangerǎqe. Kadja, daśtin te lien rig k-ol varesave bukǎ andar savenθe ol ćhavorre si sikavde pa ol valorǎ moralo-kreśtino, o barǎripen le kamimasqo vaś ol paśune, o spidipen te keren pen laćhe bukǎ, ama vi o spidipen te del pes pakiv le daden. Sa kadja, kaj te vazdel o sikavipen le xakǎrimatenqo anda e arta haj barǎripen pesqo, si kerde atelieroja pikturaqe, drabarimasqe vaj devlikane prinʒarimasqe ama vi de tradicienqe haj aćarenqe kaj te na xasardǒn ol thanune aćara.  

O kamipen anda so si paś-amenθe, o laćhipen le bukǎnqe dikhimasqo, o phanglipen manuś-natura-Del si zorǎrde andar phirimata haj vakǎrimata.