O Konako Adorján Imre

Isindo p-ol dromorra sundaleça gavutnes andar Armäśeni, źudeco Hargita, o śukar konako Adorjan Imre akharel tut te nakhes lesqo prago. Thaj na sar kadja, tha’ maśkar jekh bareder porta sekuisko kaśtesθar, vazdini and-o berś 1828, isindoj jekh andar ol deś so maj phurane porte andar e zona, dekorime and-o jekh stilo jekhutno. O xramosaripen and-e latikani ćhib pa ći porta phenel amenqe kadaja, inke katar o giravipen, ke kathe sas jekh kher barvalo.

O konako la familiaqo Adorján, jekh ćaći kapodopera la arhitekturaqi andar e reʒiunea le xaresqi Fiśag, sikavel o statuto le rajenqo sekuiea, isindoj jekh gospodäria kaj sikavel tuqe o laćho ʒivipen andar o XIX-to śelberś, kadja sar sas voj. 

Le thaj ʒa and-o kher thaj dikh sar sas o trajo autentiko: hota terakotaθar le bovǎqi putardi kaj lelas o tatimos le jagesqi, o than kaj kerelas pes o xaben, ol tikne udara, ol bukǎ mobilierosqe rangǎrde vasteça thaj kǎr jekh pekitori vaś e kafa p-i plita, sosqe ol raja lośarenas pen vi von katar ol tikne ćajlimata la ʒivipnasqe.

Kadja sar xakǎrdǎn deźa, o sasto than del duma pala’i autentićiteta uźi la ʒivipnasqi kathar, kaj ol manuśa kathar akharen tut te ʒives lan and-o tiro ritmo.

Kana telǎres, mukh tut phiravdo katar o sundal le laćhimatenqo gugle peke paśal thaj le tuça cïra andar o spećifiko le thanesqe.

---

 

Le konakosqe vazdipen xramosarel pes and-o arxitekturalo spećifiko le Ćiukulesqi zona andar o XIX-to śelberśesqo. O konako barǎrdǎs pes inka andar el berśa 1950 maśkar pesqe dekoraciunja but sofistikime pala-i facada, o tavano thaj o specialo putaripen and-i pivnica arkuime.  

Si lan 5 inkaperea, jekh pridvoro thaj jekh prispa, jekhe andar lenθe isindoj rig andar ”o phurano kher”, vazdino and-o berś 1797, kadja sar phenel I xramosardi grinda. And-o berś 1835 o kher sas palem vazdino, isindoj barǎradiduje kamerença p-i latura karing I porta, kadja sar sikavel pes sa andar ol xramosarimata kaj si p-aver grinda. 

I familia Adorjan sas anavǎrsi jekhto var and-o berś 1614, kana sas lan jekh śerutno rolo and-i historia le Komitatesqo Ćiuk. O serʒento Imre Adorjan sas dikhlo o vazdinitori le kheresqo thaj sa vov vazdinǎs I porta kaśtesqi khetanes pesqe ćhaveça, o Imre Adorjan Jr. and-o berś 1828. Kadava maj palal, khetanes pesqe ʒuvlǎça, si xramosarde maśkar o xramosaripen le grindenqo kaśtesqi ke si kodola kaj vazdien o kher, kadja sar si akana, and-o berś 1835.  

Ol śerutne pozicie and-i soćieteta gele maj dur vi pala kadaja, kadja ke ol so maj bare Adorjenǎ, kaj sas bare militarǎ le oprutne funlciença thaj senatorǎ, si xramosarde p-ol ʒanipnasqe panourǎ sikavde p-o monumento. Maj palal, and-o berś 1949, ol manuśa la familiaqi Adorjan sas naśavde andar o gav katar ol komunśtea andar I lokaliteta.